CÓ MỘT NƠI LÁ MÃI XANH (phần II)

TRẦN XUÂN AN

CÓ MỘT NƠI LÁ MÃI XANH


Phần II
tiếp theo phần thứ nhất:
http://tranxuanancmnlamaixanh.blogspot.com/


tiểu thuyết
hoàn toàn hư cấu

(tác phẩm tham dự cuộc thi tiểu thuyết 1998 – 2000,
do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức)



1998

tác giả giữ bản quyền




CHƯƠNG NĂM



1


Đêm qua, sau khi chở Niên về đầu hẻm, Điệp băng qua đường, chạy được một quãng, anh cảm thấy mặt đất, xe cộ, nhà cửa cùng các loại ánh đèn của phố xá chung chiêng. Do men bia, Điệp cũng biết vậy, bởi hai tay cầm ghi đông như sượng lại. Điệp ghé vào một quán nước sáng đèn màu. Dựng xe xong, anh bước tới một trong nhiều chiếc ghế đặt xoay ra đường phố, với đôi chân hơi lảo đảo. Anh ngồi sững sờ, im lặng, uống liên tiếp hai li đá chanh với rất nhiều chanh. Thử nhắm mắt, anh thấy trời đất quay cuồng trong đầu. Cảm giác ấy còn cảm nhận từ khắp cơ thể. Điệp không ngờ anh say đậm thế. Nỗi đau, niềm cay đắng với chút sĩ khí trước Niên, và với ánh buồn thăm thẳm trong đôi mắt Niên, tất cả đã khiến Điệp uống nhiều, quên bụng đói, dù Niên chỉ rót bia thêm cho anh một cách cầm chừng. Điệp đã tự rót đầy cho anh, quá nhiều đến mức anh cũng quên mình uống bao nhiêu.
Điệp mỉm cười buồn bã một mình, cái mỉm cười bất động rất lâu trên môi anh rồi tắt đi bằng một cái mím vô nghĩa.
Hơn nửa giờ sau, Điệp mới lên xe, chạy rà rà dọc lề phố, ghé một tiệm thuốc tây, mua vài viên pa-ra và C, rồi kiếm một xe mì dọc đường. Điệp chỉ ăn được nửa tô.
Gần mười giờ đêm, Điệp mới ngủ được. Trước giấc ngủ mệt mề, gương mặt Bông Trang hiện ra trong đầu anh như một ngạc nhiên và thắc mắc. Tám giờ sáng nay, Điệp mới mở mắt thức dậy, anh lại thắc mắc và ngạc nhiên về Bông Trang.
Nỗi đau, niềm cay đắng đã mãn tính trong Điệp từ bao năm nay, trở thành cái hận buồn rầu, chua chát. Điệp đã cạn li cà phê bằng những ngụm nhỏ, ngồi thẫn thờ hồi lâu, nhìn ra khung cửa.
Thật ra, Điệp biết, giữa anh và Cúc Tần đã thật không còn gì để suy nghĩ, dự định nữa. Một cuộn băng nhạc đã bị ngắt, dở dang, nửa sau của băng nhạc ấy hóa ra là trắng, cái trắng của sự im lặng lạnh nhạt, của những câu nói đã trở thành tạp âm vô nghĩa. Như vậy đó, giữa anh và Cúc Tần, thật không còn gì. Điệp giận mình lẩm cẩm với nỗi chua cay, cứ muốn nối lại một sợi dây đàn đã đứt! Điệp muốn vứt cả băng nhạc ấy, cả sợi dây đàn ấy của tình yêu anh vào sọt rác của kỉ niệm.
Điệp thấy buồn cười cho anh.
Ngày hôm qua, anh đến nhà Niên, trong dự định có hơn một nửa là ý đồ tìm hiểu người đã được Cúc Tần yêu. Điệp biết, đấy là ý đồ không tốt đẹp gì. Anh thất bại, anh muốn hiểu vì sao Niên chiến thắng. Lẽ ra anh chẳng cần phải tọc mạch vào đời tư của Niên làm gì. Vô ích. Tất cả là sự đã rồi. Biết vậy, nhưng Điệp không cưỡng được ý đồ tò mò đáng ghét của anh. Điệp xấu hổ vì cuộc thăm viếng Niên không thật trong sáng, vào chiều hôm qua, của chính anh.
Qua nhiều lần gặp nhau ở Lá Xanh, nhất là sau cuộc chạm vào nhau vài lời khiêu khích, châm chọc một cách bất giác gần đây, Niên đã cáo từ về trước, đã khiến Điệp có cảm tình với Niên, để rồi từ đó đã trở thành một nửa khác của lí do anh đến thăm Niên. Và với cuộc chuyện trò, bên những chai bia gần như suông, Điệp bỗng dưng rơi vào tình thế không thể không nói một lời cao thượng với Niên. Có gì đó trong thâm sâu lòng anh đã khiến anh cao thượng như muốn vớt vát cho sự lui tới Lá Xanh như thể kèo nèo, lì lợm, của chính anh. Điệp đau xót mừng cho sự cao thượng của anh, cái cao thượng chẳng đặng đừng. Điệp thở dài, thế vẫn còn khá hơn ti tiện, đê mạt. Anh chẳng biết anh có an ủi anh không khi nghĩ về mình như vậy.
Lúc này, bên li cà phê, Điệp nhớ về Cúc Tần như một nỗi buồn hận cay đắng. Những năm tháng anh ảo tưởng Cúc Tần yêu anh, có khi đã yêu thật cũng nên, dẫu sao cũng làm nên một chuỗi kỉ niệm đẹp về hi vọng, niềm say đắm trong tim anh. Đôi lần hồi tưởng lại, anh giận dữ đến phẫn nộ với đôi hàm răng nghiến chặt, gương mặt tái bầm: Hóa ra anh bị lừa. Mười năm, ròng rã mười năm anh yêu cô ấy, thăm viếng, chuyện trò, có nhiều cuộc đi chơi chung với gia đình, đã hứa hôn để bị từ hôn một cách nhục nhã, nỗi nhục nhã đã đẩy anh vào một bi kịch chua chát khác. Nhưng cũng may cho tâm hồn anh, anh chưa đến nỗi đen tối trong suy ngẫm. Anh cay đắng nhận ra mọi đau đớn, tủi hận của anh đều do anh là chính. Mười năm, lãng phí suốt mười năm đẹp nhất của đời người cho một ảo tưởng tình yêu! Để được nghe cô ấy, cô giáo Cúc Tần ấy, nói một lời yêu anh từ đôi môi xinh đẹp của cô, anh mất gần trọn sáu năm đeo đuổi. Để cầm lấy bàn tay cô lần thứ nhất, gắn vào ngón tay áp út chiếc nhẫn hứa hôn, anh ngu si mất thêm hai năm nữa! Rồi chẳng bao lâu, anh giận dữ ném ra đường chiếc nhẫn bị trả lại mặc cho xe cộ nghiến lên bao làn bánh vô tâm. Anh hối tiếc anh yêu nhầm một tượng đá chứ không phải con người. Nỗi tự ái, niềm đau bị xúc phạm (lại xúc phạm một cách dịu dàng mà quyết liệt!) khiến bao lần trái tim anh bùng lên ngọn lửa hung bạo, khi chỉ một mình anh giữa khuya vắng.
Điệp thở dài. Lạ lùng sao, anh vẫn còn yêu cô với một tình yêu ngu muội, dẫu ý thức rõ tính chất ngu muội đáng khinh bỉ ấy.
Điệp tái mặt trong nỗi xấu hổ đến nhục nhã, khi hồi tưởng, chính anh đã bao lần, hàng trăm lần hơn, có lẽ, đã ngồi một mình ở Lá Xanh, dẫu Cúc Tần từ chối khéo léo không tiếp chuyện anh. Anh đã yêu Cúc Tần đến độ hèn lụy, đã nài xin, van vỉ cô hãy yêu lấy anh, thậm chí thương anh thôi cũng đành, thương anh như anh đã thương những bệnh nhân quằn quại! Và Cúc Tần đã mủi lòng, đã xiêu lòng, đã thương hại anh để rồi dịu dàng từ hôn anh!
Điệp không ngây ngô. Điệp đã học bài học về con gái, đàn bà bằng cách học của các thị dân. Quanh anh, có bao cô gái ngỏ ý yêu anh với rất nhiều hứa hẹn trong tầm tay. Điệp không phải là nhà nghiên cứu xã hội hay nhà văn chuyên viết về đàn bà hoặc xã hội đen, nhưng anh cũng đủ để gọi là lõi đời. Tất cả, để cuối cùng Điệp hiểu ra rằng, tình dục không phải là tình yêu, và tình yêu đôi khi chỉ thoáng gợi lên trong anh sự chiêm ngưỡng thuần khiết về Cái Đẹp. Đôi khi, trong anh cồn lên ý định chiếm hữu tình dục của cô để có thể chiếm hữu tình yêu của cô. Nhưng làm sao anh có thể thô bạo đến táo tợn, dẫu với một động cơ duy nhất là tình yêu chân thành đến cuồng si trong anh. Anh cũng sợ phải trả nợ với cái giá anh phạm phải.
Mười năm! Mười năm lãng phí với một vô vọng, với đau đớn trước tuyệt vọng!
Điệp quá thuộc bài học con gái, đàn bà, nhưng anh không hiểu nổi Cúc Tần lẫn một số ít thuộc dạng người như cô. Điệp đã mất trọn mười năm để học bài học về dạng con gái kiểu Cúc Tần, để tự học chính anh. Mười năm ngu muội!
Và chiều hôm qua, anh mới hiểu rõ thêm chút nào về Cúc Tần khi đến nhà Niên, gặp cả Bông Trang, bé Ca Dao, nhất là khi uống bia với Niên. Hóa ra, Niên tầm thường đến thế. Niên viết văn khá sâu, chuyện trò không thể nói là phù phiếm, nông cạn, nhưng xem ra không phải không quá bình thường? Niên chỉ tầm thước, nước da đen nâu, đôi mắt to, buồn, đôi khi ngơ ngác. Niên lại có vợ con nữa - một điều gây kinh ngạc cho Điệp lúc biết chuyện. Khi gặp gỡ, anh lại ngạc nhiên. Gương mặt vợ Niên chỉ dễ nhìn, dáng thấp đậm, nước da tai tái và khô, sớm già với những nếp nhăn mờ. Gặp vợ Niên đâu đó, anh sẽ không nhớ. Nhưng cái tên của vợ Niên khi khớp với khuôn mặt ấy, dáng người ấy, giọng nói ấy, nhắc Điệp đã nhớ lại, chắc chắn không nhầm.
Cúc Tần! Điệp không thể hiểu được Cúc Tần. Rõ ràng, Điệp bất ngờ khi hiểu Cúc Tần không phải không liều mạng khi yêu Niên. Con người như thế lại liều mạng đến bất chấp như thế!
Bông Trang! Bông Trang? Điệp có nhầm không nhỉ?
Điệp thay áo quần, xuống gác. Điệp nói với hai đứa em gái và ba má, trưa chủ nhật này anh không về nhà ăn cơm.
Dắt chiếc xe máy mới tinh ra khỏi cổng, Điệp bấm nút khởi động, vọt ra khỏi đường hẻm còn ướt cơn mưa đầu mùa. Anh chợt nhớ mình chạy hơi ẩu. Điệp cố gắng mỉm một nụ cười, rồi giãn hai khóe môi cho gương mặt bớt u ám, mệt mỏi, rầu rĩ.
Điệp đến một người bạn cũ rất thân đã mấy tháng rồi không gặp lại nhau.


2


Người bạn thân ấy của Điệp, hiểu rất rõ về một Bông Trang năm nào, lại vắng nhà.
Điệp đành chào ba má Thư và xin phép về. Thật ra, Điệp đã nảy ra ý định đến nhà một người bạn khác.
Đi qua mấy ngã tư, Điệp thấy chính anh đang làm một trò khá vớ vẩn. Vợ Niên mặc vợ Niên, can gì đến sự tuyệt vọng của anh đâu! Điệp hơi giật mình, nghĩ anh chẳng tử tế, đàng hoàng gì khi lao vào việc xác minh vớ vẩn này. Điệp ngần ngừ ở một ngã tư khác dưới ánh nắng đổ lửa. Anh nản lòng, đoán chắc hồi đêm, lúc nửa khuya, Gò Vấp không được tưới cơn mưa đầu mùa. Nắng gắt, lại chợt chạnh nghĩ, Điệp rẽ qua đường khác, khác với ý định ban đầu, để về nhà. Đến một ngã tư khác nữa, anh lại quyết định vẫn đến nhà Bút, người Điệp hi vọng anh ta chưa quên Bông Trang. Điệp quay lại đường cũ cách nơi dừng xe một quãng.
Chủ nhật, người bạn ấy đang ngồi búng đàn trước một tập nhạc đặt trên bàn phòng khách. Thấy Điệp, anh ta cười niềm nở.
- Dựng xe, ép sát vào vách một chút. Vào đây! Vào đây! Lâu ngày quá - anh ta nói, cầm đàn đứng ở cửa.
Khi hai người ngồi đối diện nhau trước hai li đá lạnh, Điệp cười với người bạn chung lớp ở trường y năm nào:
- Thăm nhau một chút vậy thôi. Chủ nhật rảnh rỗi mà. Dạo này sao, có gì mới không?
- Vẫn thường, ngày tám tiếng đến công ti, chủ nhật nghỉ, chẳng biết đi đâu. Điệp có gì vui lại chưa? Tao hơi rầu vì cái vụ mới đây của Điệp.
Điệp cười buồn:
- Chẳng có gì đâu, Bút ơi! - Điệp hơi nghèn nghẹn - Đau, chỉ đau thôi. Chia tay rồi.
Bút rút một điếu thuốc lá, chưa vội châm lửa, vẫn thân mật đến ''mày, tao'' khi ngồi riêng thế này như hồi nào:
- Ờ, tao biết chuyện của Điệp rồi. Nhưng, nè, giấy tờ, các loại khác có liên quan thì sao?
- Thì tòa án phán sao chịu vậy - Điệp đáp, cười gượng - Mà thôi, may chưa có con với nhau. Có con lại kẹt lớn, kẹt nặng. Thôi, thôi nhé. Mình với Lựu Lý xem như xong rồi. Chấm hết chuyện này đi - Điệp lại gượng cười - Chấm hết sau một năm chung sống! Ly dị cho nhẹ đời nhau!
- Vậy Cúc Tần? - Bút hỏi sau khi nhả khói thuốc, với vẻ đăm chiêu, môi hơi khẽ run, sợ chạm vào vết thương của Điệp.
- Thôi, đừng hỏi nữa Bút! Chuyện cũ hơn cả chuyện cũ mà cứ hỏi!
Bút ngẩn người một chút, chẳng biết mua vui cho bạn cách gì đây.
- Vậy thì... - Bút vừa nói, vừa ngẫm nghĩ - Trưa nay ở lại với tao nghen. Lên gác, hai đứa uống vài chai, nhưng tôn nóng. Ra quán, cũng vài chai với nhau, nhưng có thể hơi ồn. Điệp chọn cái nào?
Điệp khoát tay cười:
- Sợ rồi, mới ''quắc cần câu'' hồi hôm. Kiếm quán nào uống cà phê rồi ăn cơm bụi.
Bút gật đầu:
- Cũng ghê hén! Dạo này cũng biết ''quắc cần câu'' nữa! Đợi một chút, mình thay áo quần.
Điệp chở Bút qua đường Nguyễn Thái Sơn, qua chợ Gò Vấp, rẽ trái, chạy theo sự chỉ dẫn của Bút.
- Thôi, uống bia đi Điệp, uống ít thôi. Điệp có gì ''hậu xỉn'' đâu, mặt mày tươi rói mà.
- Ừ, tùy bạn. Ít thôi nghen... - Điệp hỏi luôn điều cần hỏi - Này Bút, Bút nhớ con nhỏ Bông Trang không?
Bút vừa chỉ đường cho Điệp vừa hỏi:
- Bông Trang nào ta?
- Bông Trang người Châu Đốc đó.
- Thôi, đến rồi, cho xe vào sân luôn - Bút nói - Nhớ rồi, nhớ rồi... Được, sẽ nhớ lại coi - Bút nghĩ thầm trong bụng, thằng Điệp này sau vài keo ê ẩm đã xuống cấp rồi, và cũng ái ngại cho bạn.
Quán vườn nhưng có vẻ bình dân. Hai người bạn tìm một góc vắng người. Hai chiếc khăn vào bao ni lông đặt trên dĩa được một cô gái bưng ra cùng với tấm thực đơn bọc nhựa.
- Hai chai bia Sài Gòn trước đã. Điệp ''đi chợ'' đi! - Bút đẩy tấm thực đơn trên bàn qua trước mặt Điệp.
Điệp gọi một món nhẹ tiền rồi cầm lấy chiếc khăn, xé nhẹ, trong khi Bút bóp khẽ bao khăn đánh bóc một tiếng.
Sau khi cạn hai li đầy cho đã khát, Bút hỏi Điệp:
- Điệp hỏi con nhỏ Bông Trang làm gì? Nó ở dưới Long An chứ đâu trên này? - Bút nghiêm mặt, tỏ vẻ khinh bỉ - Tao không ngờ thằng Tại lại tồi tệ đến vậy! Hại con người ta quá trời.
Điệp mừng rỡ:
- Vậy là Bút nhớ rồi! Con nhỏ Bông Trang đó đấy.
- Nó người Sa Đéc, ông thầy ơi! Châu Đốc đâu mà Châu Đốc! - Bút vừa nhai đậu phụng da cá vừa nói - Thằng Tại thuộc loại gian ác... Điệp có nhớ hồi nó khai trương phòng mạch với lại tiệm thuốc tây ''tí hon'' của nó không?
Điệp gật đầu, ngả người ra lưng ghế, tỏ vẻ chán nản.
- Con nhỏ Bông Trang, hồi đó, dạy trung học ở Long An đâu chừng hai năm thì đụng phải ông Tại nhà ta, từ Sài Gòn, cắp ống nghe với lại ống chích về. Cô giáo Bông Trang với ông Tại nhà ta là bà con gần nghen Điệp! Bông Trang mượn vốn giúp anh họ. Và cuối cùng, Điệp biết đó.
- Anh em họ, như thế là quá tốt. Cô giáo tỉnh nhỏ có phụ huynh thương, đứng ra lãnh nợ giùm. Thành ra mang tiếng quỵt nợ! Đúng vậy không? - Điệp hỏi Bút.
Bút đã đỏ au gương mặt bởi men bia:
- Thế là Điệp nhớ kĩ rồi. Điệp có nhớ thằng Thư không? Tại mai mối Bông Trang cho Thư. Thư nó chê Bông Trang vừa mập vừa lùn, có thước tư! Thư nó nói thẳng ngay trước mặt anh em thằng Tại luôn! Bông Trang bị hai vố nhục muốn tự tử luôn đó. Sau đó, buồn quá, cô giáo bèn lên Sài Gòn, bỏ dạy luôn.
Điệp thở dài:
- Thư ác quá! Sáng nay tao mới đi kiếm Thư. Nó vắng nhà. Vậy vụ nợ phụ huynh cho Tại mở tiệm thuốc, sau có trả được không?
- Bông Trang chạy làng luôn. Giáo viên tiền đâu mà trả. Năm cây vàng! Thằng Tại vượt biên, mất sạch, lại bị tù nữa.
- Giờ Tại ở đâu? - Điệp nghe mặt mình tím lại, anh hỏi Bút, và đẩy li bia ra.
- Sao vậy? Thêm chút nữa chứ?
- Thôi, mình nhậu hồi hôm mệt quá - Điệp đánh trống lấp - Tại bây giờ... Tại giờ ở đâu hở Bút?
- Nó ở ngoài Trung, chẳng biết tỉnh nào - Bút chép miệng - Đời buồn thiệt tình! Bông Trang dạy khá lắm đó, nhưng cả tin vào ông anh họ, nên nỗi! - ngẫm nghĩ một hồi, thấy Điệp im lặng, tay vê vê hạt đậu phụng một cách mệt mỏi, Bút nói tiếp - Mà này, Điệp, sao mày hỏi Bông Trang?
Điệp vẫn cúi mặt, nhướng mắt lên nhìn Bút:
- Mới gặp lại, kể từ tuần lễ về Long An chơi, dự khai trương cái tiệm thuốc thằng Tại, đến giờ. Hơn mười năm mới gặp.
- Ở đâu? Chồng con gì chưa? Bộ chưa hả? - Bút cười thăm dò Điệp.
- Rồi... Bút nghe tên nhà văn Phan Cát Niên không? Chồng nó đó.
- Ủa - Bút nhổm người, hai tay tì lên mép bàn - Cha nhà văn ''gốc Châu Phi'' đấy hả? Giả đẹp trai, tài hoa chớ bộ!
Điệp cười, gật đầu. Anh mệt mỏi nhìn ra đường. Nắng trưa gay gắt, xe cộ thưa đi từ lúc nào. Điệp kín đáo nhìn đồng hồ: mười hai rưỡi. Ngao ngán đến trống rỗng, Điệp nhìn lên vách, nhìn cái nhìn vô nghĩa vào chiếc quạt máy đang xoay tít. Một cảm giác hả hê dâng lên trong lòng Điệp nhưng Điệp cố gắng kìm chế. Chiếc đầu anh cứ nghĩ là phải thương cho Niên và Bông Trang, nhưng trái tim anh cứ cuộn lên máu chưa lọc lại, thứ máu bầm của tủi hận, hả hê. Theo con mắt người đời, gia đình Niên chỉ là thứ thất cơ lỡ vận, giang hồ tứ chiếng gặp nhau chăng? Điệp bỗnggiật mình ngỡ tìm ra đáp số: Cúc Tần yêu Niên có lẽ do Niên có chút tài văn chương? Điệp cười, tài đã đến đâu, vội đánh đổi đời mình một cách liều mạng đến thế! Đời buồn khóc và buồn cười quá đỗi!
Thấy Điệp chán uống, Bút vẫn lai rai một mình với cả chiếc bánh mì và đĩa bò kho mới gọi thêm.
- Không uống thì ăn đi mậy, Điệp - Bút đẩy phần của Điệp lại gần Điệp hơn - Chèng đéc, làm gì như ''hậu sản'' vậy!
Điệp cắm cúi ăn vì sợ cảm giác say nặng chiều tối hôm qua, mỉm cười hai cặp chữ ''hậu xỉn'' và ''hậu sản'' của Bút.
- Nè, Điệp, tao tò mò chút nghen. Mày với nhỏ Lựu Lý sao rồi? Uở, quên, sao chia tay vậy?
- Hận đời, cưới vợ chơi - Điệp cố gắng phớt tỉnh - Vợ gì mới cưới mà ông nói gà bà nói vịt! Lựu Lý vừa khoái xài sang vừa khoái... lắm mồm lắm miệng! Hết chịu xiết!
Bút thân tình đến sỗ sàng:
- Mày! Điệp! Do Điệp cả đó. Hận thì hận, rồi quên, rồi nhạt đi chứ, ai lại cưới vợ ẩu xỉ vậy!Mày hại nhỏ Lựu Lý luôn đó. Nó đẹp quá chứ lị!
Điệp tím mặt:
- Thôi ông thầy! Đừng dạy đời nữa! Lựu với Lý!
Bút thoáng sửng người, phá ra cười xòa.
- Không ai chịu nổi đâu! Cổ con nhà giàu, mười hai căn nhà lầu. Đúng vậy. Nhưng chỉ hợp với tay nào chịu khó... có tiền, và chịu khó... bịt tai! - Điệp cũng cười với bạn sau câu nói của mình, rồi lập tức lạnh mặt.
Ngồi thêm một lúc nữa, Bút gọi tính tiền. Hai người bạn chở nhau ra về. Mặt đường nhựa hừng hực nóng.
Đến hẻm nhà, Bút vỗ vai Điệp, cười hăng hắc suồng sã, bảo: ''Quên đi mày! Quên tuốt! Làm lại cuộc đời nghen Điệp! Tao sẽ tổ chức đám cưới cho Điệp!''. Điệp nhìn bạn, gật đầu, cười buồn. Bút lại nói: ''Để tao giới thiệu cho, mát tay lắm đó nghen!''.
Điệp vào số, chạy một quãng vài mét, còn nghe Bút nói vọng theo: ''Quên tuốt! Làm lại!''.
Trên đường về, đang giữa trưa, Điệp muốn về nhà luôn, nhưng sực nhớ Thư, anh đi chậm lại, và cuối cùng, sau một chốc suy nghĩ, thấy đã hỏi thì hỏi cho hết lẽ, anh ghé nhà Thư. Điệp nghe Thư nói đúng y những gì anh với Bút chuyện vãn hồi nãy.
Điệp thấy mình cũng tầm thường khi mất cả buổi sáng cho lòng tò mò, tọc mạch hơi đáng mắc cỡ một cách lãng xẹt, vô duyên. Nhưng anh được bù đắp bằng sự hả hê tầm thường! Điệp bỗng tự căm ghét chút bẩn thỉu trong tâm hồn anh. Lần thứ mấy rồi Điệp có cảm giác tự căm ghét này! Anh muốn Niên, Bông Trang và cả bé Ca Dao, cả Cúc Tần nữa, hãy tha thứ cho anh với cái tầm thường không cưỡng được!


3


Điệp cởi áo choàng trắng, mở dây buộc khẩu trang cũng màu trắng, mắc lên móc phía sau khung cửa gỗ. Anh nhìn bao quát phòng mạch chỉ rộng cỡ mười thước vuông được che chắn bằng gỗ sơn trắng và kính năm li, rồi tắt đèn, đóng cửa lại, xoay chìa khóa, rút ra, bỏ túi. Điệp mỉm cười chào chủ nhà mặt tiền, người cho anh mướn mười thước vuông ấy mấy năm nay. Anh dắt xe ra lề đường. Phố đã tràn ngập ánh đèn, bóng đêm đã xuống. Một cảm giác cô đơn sau một ngày miệt mài làm việc công và tư lại len vào anh. Điệp chầm chậm theo dòng xe cộ.
Từ sau ngày li dị với Lựu Lý, Điệp càng buồn, càng ngao ngán. Có những khoảng trống thời gian, anh chẳng biết lấy gì lấp đầy.
Đúng như Bút nói, quả thật cuộc hôn nhân vội vã giữa anh và Lựu Lý, phần lớn là do anh, trong việc dẫn đến đổ vỡ. Đổ vỡ vì anh chưa thật hiểu kĩ tính nết của Lựu Lý. Điệp cũng mừng khi thấy Lựu Lý bằng lòng với sự li hôn, đồng thời anh cũng giật mình, chua chát về việc đổ vỡ đó. Kết hôn rồi li dị, mọi việc quá chóng vánh và giản đơn trong đời người! Khởi đầu bằng nụ cười, kết thúc cũng bằng nụ cười hơi gượng gạo chút ít. Điệp thấy sự đổ vỡ không có gì thê thảm, trái lại, như cuộc chơi ngắn hạn. Có điều, khi ngẫm ngợi, nhận ra hôn nhân chỉ là cuộc chơi, Điệp thấy chính quan niệm mặc nhiên ấy, hững hờ, lạnh lùng, xơ cứng cảm xúc đến vô cảm, thật quá đáng sợ, đáng sợ đến kinh dị! Ờ, mà cũng nhẹ đời nhau!
Điệp vừa lái xe máy vừa nghĩ ngợi. Đêm nay, anh cũng chẳng biết đi đâu. Dạo này, sau khi chia đôi số tiền bán căn hộ ở chung cư mới xây cất, Điệp đang ở tạm nhà ba má. Ngỡ như thuở còn độc thân, nhưng quả thật trong lòng Điệp đã có quá nhiều thay đổi. Anh vẫn đang tìm một căn hộ ở chung cư nào khác để sống một mình một cõi.
Nỗi tủi hận từ quan hệ với Cúc Tần, cồn lên dữ dội, lắng xuống tê tái, rồi buồn đến dửng dưng, hững hờ. Điệp đã từ lâu kết luận về chính anh: anh là gã đàn ông trí thức có đầu óc thông minh và trái tim ngu muội. Điệp thở dài, ghé một quán phở.
Điệp lại len vào giữa dòng xe cộ ngược xuôi. Điệp lại ghé một quán cà phê vườn. Anh tìm một chỗ ngồi vắng vẻ, gọi một li chanh rum với yêu cầu rất nhiều rum. Điệp chợt nhận ra, từ một người thích hành động, anh đã trở thành kẻ thích suy tưởng.
Men rượu bừng ngay trong máu anh một cảm giác rần rần khắp người. Anh nhớ về Lựu Lý. Làm sao anh dễ dàng quên được một người đã là vợ anh, người đàn bà đầu tiên đi sâu vào đời anh một cách khá trọn vẹn, duy mặt tình cảm, chỉ là phơn phớt đâu đấy bên ngoài trái tim. Không. Cũng không phải thế. Ngoài phương diện kinh tế, họ chung mâm bát và chung giường, hòa hợp và va chạm cá tính, trong đó thể hiện cả tư tưởng, quan niệm sống. Điệp nghĩ, ít nhiều giữa anh và Lựu Lý đã có tình cảm vợ chồng. Tình cảm vợ chồng đã nảy sinh, dù với mức độ ban đầu. Anh cũng hiểu ra tình cảm vợ chồng không phải là tình yêu đương. Hai tình cảm này có thể đồng nhất, cũng có thể khác nhau, khác nhau nhưng cùng tồn tại trong một người! Giữa anh với Lựu Lý, một cách chân thành, sòng phẳng, đã thẳng thắn giao ước với nhau bằng miệng, cả bằng giấy, về kinh tế gia đình. Cả hai không muốn tình cảm vợ chồng bị ràng buộc về giấy tờ nhà cửa, lương bổng thu nhập. Họ đã hứa với nhau là chỉ chung nhau máu thịt và trách nhiệm ở con cái. Có sòng phẳng đến lạnh lùng không? Quả là ràng buộc kinh tế gia đình cũng là một điều kiện để cả hai bị ràng buộc về đời sống vợ chồng. Có nặng nề không thứ ràng buộc ấy? Giữa anh với Lựu Lý không một ràng buộc nào cả vì họ chưa vội có con, còn pháp luật sẵn sàng kết, sẵn sàng li. Cũng nhẹ nhàng, sòng phẳng thật, lúc chia tay nhau vĩnh viễn!Điệp mỉm cười thẫn thờ, vô hồn.
Điệp lơ đãng nhìn những đôi bạn tình chuyện trò, chợt thấy một đôi quá táo bạo, anh quay mặt đi, nhổ nước bọt một cách kín đáo. Bãi nước bọt, vì cử chỉ sượng sùng, bất giác, rơi xuống trên mũi giày đen anh đang mang ở chân. Bãi nước bọt trắng phếu trên da thuộc xi đen, lấp lánh ánh đèn màu.
Điệp chợt da diết nhớ Cúc Tần.
Anh gọi người tiếp tân tính tiền. Điệp giật mình vì giá cả ở đây đắt gấp hai những quán khác.
Điệp lại lên xe len vào đường phố. Chất rượu mạnh làm nước bọt tứa ra dưới lưỡi Điệp. Anh rút khăn tay, trún nước bọt vào vuông vải nhàu nhò. Bỗng chuỗi suy tưởng về chính anh với Lựu Lý đọng lại trong anh một hình ảnh: cửa thoát trong trường hợp khẩn cấp của mỗi căn nhà. Anh lẫn Lựu Lý đã quá lạm dụng lối thoát ấy một cách vội vã chăng? Sao Lựu Lý và anh không điều chỉnh cho nhau về mọi mặt trong một thời gian nữa hẵng hay? Đã vội vã cưới nhau, khi chưa kịp hiểu hết mọi nét tính cách của nhau, chưa kịp tự giác cất đi cái mặt nạ đóng kịch như mọi người ít nhiều đều kịch ngoài xã hội, lại vội đập vỡ Cái Nghĩa như một thứ rẻ tiền cổ lỗ! Cái nghĩa có thể thay đổi tính nết, cách sống của nhau không nhỉ?
Một lần nữa, chất rượu mạnh tứa nước bọt ra đầu lưỡi, Điệp lại trún vào vuông khăn tay nhàu nhò. Điệp nghĩ, có thể hôm nào anh lại bàn chuyện này với Lựu Lý, nếu cô ấy chưa quên anh.
Đến nhà, Điệp bấm chuông, chuẩn bị dắt xe vào.


4


Nếu ngày thứ hai trong tuần sẽ gọi là ngày thứ nhất, hôm nay là thứ bảy, ngày nghỉ cuối tuần. Sáng chủ nhật này Điệp không biết đi đâu. Anh cũng đã lười với những trang sách y khoa. Điệp cảm thấy anh sa sút quá, về sức khoẻ và cả ý chí tự học thêm. Anh định rủ bạn bè lập một nhóm thể thao, sau khi cưới Lựu Lý. ý định ấy cũng đổ vỡ, trong sự rạn nứt rồi đổ vỡ của quan hệ vợ chồng.
Lúc mới thức dậy, Điệp nhớ Cúc Tần. Hóa ra, anh còn nhớ cô ngay cả trong giấc ngủ. Nỗi nhớ từ giấc ngủ còn vương qua những phút đầu tiên mới thức dậy. Thật kì quặc, một nỗi nhớ quá vô ích - Điệp lẩm bẩm tự trách mình.
Lúc dắt xe ra, muốn chạy trốn nỗi cô đơn, dằn vặt, Điệp lại ngần ngừ. Đến quán nước nào, gọi nhờ điện thoại đến Lựu Lý xem thử, hay đến Lá Xanh? Không. Cả hai đều không nên. Nghĩ vậy, dứt khoát với mình như vậy, nhưng rồi Điệp thấy chẳng đành lòng. Anh biết anh còn khổ tâm bởi chưa chịu dứt khoát. Quên. Phải quên. Phải dứt khoát cho nhẹ lòng - Điệp tự bảo.
Điệp đang chạy xe từ từ, bỗng một ý nghĩ buồn cười nảy ra trong đầu anh, sao chiếc xe máy mới tinh này không là con ngựa, để anh nhắm mắt, mặc nó đưa đi đâu thì đi cho khỏe óc. Anh lại giận mình đã lẩm cẩm, để mình sa sút quá đáng. Yêu Cúc Tần, không phải cô ấy mà chính tình yêu đương trong anh đã tha hóa anh quá nhiều. Lòng tự trọng của anh đã giảm đến mức thảm hại. Không thể như thế được nữa!
Điệp bỗng dứt khoát hẳn. Anh vào một tiệm hủ tiếu gọi một tô. Ăn xong, anh mua thêm mấy chiếc bánh bao nữa để mang về cho ba má và hai em. Đúng rồi, phải về nhà. Phải giải quyết tất cả những rắc rối vào sáng hôm nay, chỉ trong sáng hôm nay nữa thôi. Không thể chậm trễ được nữa. Không lẩm cẩm, dở hơi được nữa. Điệp chợt ngỡ ngàng khi thấy anh ném chiếc muỗng trong tay lên bàn nghe cạch một tiếng, khiến hai người lạ chung bàn ngơ ngác nhìn anh. Anh vội xin lỗi, và họ hiểu anh có một tâm trạng gì đó khá rắc rối.
Điệp lên gác, thay áo quần, mở nhạc êm dịu. Anh tìm trong cuốn lưu ảnh của anh những tấm hình anh chụp với Cúc Tần và gia đình Bảo, cả gia đình cô Sông Phố, gia đình ông Phước nữa - những tấm ảnh anh đã định đốt đi trong những lần một mình giận dữ bởi nhục nhã. Và đây rồi, ảnh đám cưới anh với Lựu Lý, ảnh căn hộ hạnh phúc chóng vánh, mỏng manh của họ.
Nhìn những giọt cà phê rơi, anh nghe buồn lạ lùng. Nằm ngả lưng trên chiếc ghế xếp, anh cố nhớ lại một vài lần gặp gỡ chuyện trò giữa anh với Cúc Tần.
- Mình quen nhau từ lúc anh mới ra trường, em đang thực tập sư phạm, vậy đã năm năm. Và đây là lần thứ mười một, anh ngỏ lời yêu em, em nghĩ sao? - lần ấy, Điệp nhìn vào mắt Cúc Tần và nói, giọng cố giữ vẻ cứng cỏi để giấu tâm trạng hồi hộp.
Không ngạc nhiên nữa, Cúc Tần chỉ cười.
- Em thấy em cũng lớn rồi, ''muộn'' rồi - hồi ấy, Cúc Tần còn tự tin để nói ra chữ ''muộn'', bởi cô nghĩ mình còn trẻ, cũng có thể cô tế nhị tự hạ mình để Điệp khỏi buồn - Nhưng hình như anh và em không hợp nhau.
Điệp cố ghìm tự ái:
- Anh nghĩ, Cúc Tần nên thực tế hơn. Chúng ta là hai trong những kẻ biết điều. Biết điều - Điệp dằn mạnh trong ngữ điệu để lưu ý Cúc Tần, để lấy lại tự tin - Biết điều, nghĩa là không làm buồn lòng nhau, thì sao lại không thể sống chung với nhau?
Cúc Tần nhìn vào tập sách trên tay, cô nói khẽ:
- Em cũng chẳng hiểu nữa. Đã nhiều lần em nói với anh người con gái nào gặp anh sẽ rất hạnh phúc. Em may mắn gặp anh, nhưng em vẫn dự cảm rằng em không hưởng được may mắn ấy.
Điệp thấy chính cách nói quá dịu dàng, khiêm tốn của Cúc Tần bấy lâu nay đã khiến anh không thể rứt ra được khỏi Lá Xanh. Sau này, anh ngẫm lại, bỗng quá hận cách nói ấy. Điệp nghĩ sao cô ấy không tạt vào mặt anh một gáo nước lạnh bằng ngôn từ. Rõ là cũng vì anh đã điếc thật rồi khi yêu, anh vẫn cố vớt vát chút hi vọng trong lời cự tuyệt!
Một lần khác, sau suốt cả tháng trời đăm chiêu (có khi như sững sờ, Cúc Tần nhìn đăm đăm vào chiếc nhẫn hứa hôn trên ngón tay áp út của mình) lúc gặp Điệp, cô buồn bã lạ lùng. Lần đó, Điệp nói:
- Em dự định thế nào về ngày cưới? Và cũng định ngày đi thôi, nghen Cúc Tần! - Điệp cố gắng giữ chút sĩ diện đàn ông.
- Em không hiểu được em. Có gì đó cứ khiến em chần chừ, không dứt khoát được - Cúc Tần vẫn dịu ngọt.
Điệp dang hai tay, ngẩn người. Anh bực bội, muốn đấm tay xuống mặt bàn cho li ấm, lọ đường nảy tưng lên, rơi vỡ hết trên nền sân. Điệp dằn lòng:
- Em bị bệnh văn chương thơ phú mất rồi! Anh bảo em cần thực tế. Phải thực tế. Văn chương thơ phú dễ gây cho người ta ảo tưởng. Đời là tiền bạc và sức khỏe. Văn chương chỉ là thứ trang sức! - Điệp giận quá hóa thô bạo. Nói xong, anh chợt dịu lại - Em, Cúc Tần, em nghĩ lại đi, nghĩ lại, nghĩ suy lại giúp anh, giúp cả hai chúng mình! - Điệp da diết.
Cúc Tần vẫn đằm thắm. Cô vẫn cúi đầu nghe Điệp nói. Cô cũng đã quen cung cách của anh bác sĩ cuồng si này bảy năm nay, cơ hồ cứ mặc Điệp nói gì thì nói cho hả giận.
- Anh Điệp! Có lẽ vậy đó anh. Có lẽ... - Cúc Tần ngẫm nghĩ - em thiếu óc thực tế thật. Nhưng hình như anh nói vậy cũng oan cho em. Em vẫn rất thích, thích văn chương thơ phú hiện thực hơn lãng mạn. Tuổi lãng mạn phiêu bồng sương khói qua rồi. Em chừng như thiếu thực tế khi đứng trước hạnh phúc anh dự định. Em không hiểu nổi em mà anh!
- Em thuộc loại báu vật, quý nhân, thánh hiền hay tượng đá gì rồi. Hay anh hạ mình quá, em khinh anh? - Điệp bực tức nói, chợt lạnh người phát hiện ra điều đó - Ờ, có thể! Ngay từ đầu, những tháng đầu, lẽ ra anh phải rút lui. Chính vì em khước từ anh, anh đau đớn, và anh phải chinh phục cho bằng được em bằng sự hạ mình nhục nhã - Điệp nghẹn ngào - Và vì thế em càng coi thường anh?
Cúc Tần bỗng sợ hãi. Cô khoát tay muốn xua đi những câu nói của Điệp.
- Không. Không bao giờ em có ý làm cao hay khinh thường anh. Em luôn quý anh, kính trọng anh. Có điều, em không hiểu nổi anh. Và em, em không thể hiểu nổi em... Ờ, sao anh Điệp không quên những dằn vặt, khổ tâm bằng nghiên cứu khoa học nhỉ. Giá như, anh Điệp là nhà phát minh y học... Chính em khinh em chưa là một giáo viên đầy sáng tạo thì có! - Cúc Tần nói như thầm thì - Em có nói những câu vớ vẩn, em xin lỗi anh nghen Điệp!
Hôm ấy, Điệp dự cảm một đổ vỡ. Và quả thật, mấy tháng sau anh nghe Cúc Tần đề nghị hủy hứa hôn. Nhục nhã, rụng rời. Bây giờ cảm giác ấy vẫn còn trong anh.
Điệp uống một ngụm cà phê, chợt nhớ mình chưa bỏ đường vào li. Anh lấy muỗng, tìm lọ đường, khoắng nhẹ. Tiếng nhạc êm dịu đầy ắp gian gác nhỏ. Điệp muốn mình thật bình thản khi quyết định đốt hết những tấm ảnh kỉ niệm với Cúc Tần, với Lựu Lý. Kỉ niệm mà làm gì! Nhưng để mười năm sau, hai mươi năm sau, biết đâu tủi hận sẽ thành thương cảm, ngậm ngùi. Đấy là những nỗi đau chứ đâu phải là những điều xấu xa, bẩn thỉu. Điệp lại phân vân. Có phải anh thiếu quyết đoán? Thực chất, ngoài vẻ cương nghị ở dáng dấp, nét mặt, anh là người yếu đuối chăng? Có lẽ nào vài chục năm sau anh không còn hận nữa, anh lại thương chính anh một thời tủi nhục, thương Cúc Tần đa đoan, thương Lựu Lý vội vã và quá chiều chuộng bản thân với nhiều thóc mách?
Điệp mỉm cười buồn bã. Ờ, mong không lâu đến thế, anh sớm thương hết mọi người trong cuộc đau hôn nhân đời anh. Có phải trước hết, mỗi người chính là nạn nhân của chính mình?
Điệp cố bình thản nhấp từng ngụm cà phê.
Từ phút này, Điệp sẽ làm lại cuộc đời - anh dứt khoát với nắm tay siết lại, hàm răng nghiến chặt. Đúng vậy, bác sĩ Điệp không thể tuyệt vọng, đớn hèn, chịu lụy được - anh tự nhắc nhở. Anh bật cười thành tiếng nhỏ khi nhìn nắm đấm của mình. Đúng, Điệp phải đấm vào thằng tôi hèn lụy của Điệp, thằng tôi vội vã của Điệp - Điệp mỉm cười xót xa mà hồn hậu.




CHƯƠNG SÁU


1


Cơn mưa đầu mùa chiều hôm qua khỏa trắng muôn triệu hạt mưa trên thành phố. Nửa khuya, lại mưa. Cúc Tần thức giấc, trở mình nghe mưa trên mái tôn và tiếng nước tuôn xối xả từ ống dẫn máng xối. Bao nhiêu hơi nóng ngột ngạt suốt mấy tháng cuối mùa khô, cao điểm oi bức là tháng năm vừa rồi, đã tan hết. Khuya dịu mát. Sớm nay, đất trời trong vắt nắng. Nắng tươi non. Sân đã được quét sạch lá khế rụng, đẫm nước, đang khô dần. Bàn ghế, cùng những chiếc dù do một hãng chế biến cà phê và trà tặng, đã được dọn ra sân.
Sáng nay, Cúc Tần hồi hộp chờ Niên đến.
Một tháng rưỡi nay rồi, anh ấy chỉ đến một lần để giao xấp bản thảo nhưng không gặp cô, và chỉ một lần đó. Cúc Tần vừa mong, vừa ngại vì lỡ nói dối, giờ đã bắt đầu sốt ruột. Không. Không phải mới bây giờ. Sau khi tổng kết năm học, học sinh nghỉ hè, Cúc Tần đã rảnh rỗi suốt ngày. Năm nay cô chỉ dạy khối mười một. Hòa Bình được phân công phụ trách ba lớp mười hai, bận ôn thi cho học sinh, lại bận chữa răng nữa. Cúc Tần cứ ở nhà một mình với Cảo Thơm, nên càng trống vắng. Quả là công việc cuối năm học khá bộn bề cũng giúp cô nguôi quên Niên chút ít. Bây giờ, lại nhớ Niên. Nhớ, rõ là nhớ. Thương, đúng rồi. Và yêu, không thể khác được! Trái tim cô không còn sôi nổi như mấy tháng trước. Đằm thắm lại rồi, nhờ quãng cách. Nhưng thấm thía hơn, sâu lắng hơn. Gần đây, lại sốt ruột! Trống vắng và sốt ruột!
Ngần ngại mãi, rồi Cúc Tần cũng gọi Niên qua dây điện thoại, cũng với ngôn ngữ hành chính, khách khí.


2


Hơn một tháng nay, nhất là từ buổi chiều gặp Điệp, uống bia với anh, Niên cố vùi đầu vào máy đánh chữ với tiếng lóc cóc. Niên muốn quên. Anh thương Cúc Tần, thương Điệp. Anh sợ cái kết thúc kinh điển của các cuốn tiểu thuyết phê phán ngoại tình. Anh không yếu đuối. Gian nan và đau khổ đã luyện anh từ nhỏ. Nhưng anh sợ chính anh là tác nhân! Nỗi thương nhớ vẫn dằn vặt Niên như người mắc chứng viêm họng mãn tính, thi thoảng cứ phải chữa trị bằng kháng sinh. Nhưng làm sao Niên quên được Cúc Tần! Từ thuở biết yêu đến nay, đã hai mươi ba năm, anh chưa gặp một người nữ nào xinh đẹp, duyên dáng, sâu sắc, bản lĩnh, đằm thắm, dịu dàng đến thế. Đến tuổi ''hết mê muội'' rồi, Niên tin ở mắt mình. Nhưng thôi đành. Anh làm sao nỡ! Yêu có khi đồng nghĩa với Hại. Yêu Cúc Tần là Hại Cúc Tần. Niên quằn người với ý tưởng nghiêm khắc đến bất nhẫn, độc ác, nhưng vang lên từ lương tâm anh.
Niên cắm cúi sửa chữa, đánh máy chữ, đọc đi đọc lại bản thảo. Bản đánh máy đã xem như hoàn tất. Phần hai và phần ba đã xong. Cuốn tiểu thuyết ''Những Mùa Thơ Dại'' chấm dứt ở tuổi ba mươi sáu của nhân vật. Ba mươi sáu năm sống mới được xem là trưởng thành đối với nhân vật thằng ngốc!
Đang vùi vào suy ngẫm, Niên chợt nghe chuông điện thoại.
- Thưa, tôi nghe đây ạ.
- Tôi muốn gặp ông Niên.
- Trời đất! Em hở Cúc Tần?
- Ông nhầm rồi. Tôi là Cúc Lá Xanh ở Thanh Diệp. Tôi phải hạ mình để nói với ông thế này: Tôi cần gặp ông để đánh giá lại món cà phê hôm nọ gấp, vào sáng nay, tức khắc.
- Tôi sẽ qua, thưa bà chủ.
Niên nghe tiếng ngắt máy trong lúc Bông Trang vừa đi chợ về. Hú hồn hú vía. Niên vờ thản nhiên cho đến lúc giao cửa hàng sách báo cũ cho vợ. Hơn mười lăm phút ấy, anh sung sướng với nỗi vui mừng rộn rã trong anh. Đập chắn sóng chỉ cần một câu nói ở đằng kia dây là vỡ, và biển tràn bờ. Sóng dạt dào, tâm hồn anh bát ngát sóng. Sóng nắng. Tươi sáng vô ngần!
Và Niên bồn chồn. Và Niên cố bình thản dắt xe ra.
Niên gắng bình tĩnh trên hai quãng đường phố, rồi hai trăm mét hẻm rộng, vui chất ngất khi đến cổng Lá Xanh. Anh hơi buồn một chút khi thấy ở chỗ thường ngồi đã có Thạch Na, Biển, cạnh bên là Cảo Thơm, đối diện với họ là Cúc Tần. Bốn người quay mặt ra chào Niên. Trong quán, còn có dăm bàn khách.
Vợ chồng sinh viên trẻ chào Niên bằng hai tiếng ''Thưa thầy''. Niên cười.
- Ngồi chơi anh. Anh Niên uống trà đen nghen - Cúc Tần nói, bước vào quầy với vẻ mặt cố gắng bình thản.
Niên nói sau khi gật đầu:
- Hơi đậm một chút nghe Cúc Tần! Ít nước sôi thôi... - anh quay lại Cảo Thơm - Qua đây với bác Niên nào. Hôm nay quên mua bánh cho Cảo Thơm rồi, đoảng quá! - Cảo Thơm chạy qua, ngả người trên đùi Niên.
Chú bé sờ râu làm Niên giật mình.
- Bác Niên dài râu, chưa cạo nè.
Niên mắc cỡ, sực nhớ mấy tuần nay anh quên để ý đến quần áo, dăm ngày mới cạo râu một lần như hồi chưa quen Cúc Tần.
- Đừng gọi tôi bằng ''thầy'' nữa nghen. Tôi có bao giờ dạy học hay làm bác sĩ, lương y gì đâu! - Niên cười, nói với Na và Biển.
Biển thưa:
- Vậy mà bọn em cứ ngỡ... có thời... anh Niên dạy học.
- Chưa hề được vậy. Tôi bán sách báo cũ và viết văn.
Thạch Na cười thật xinh:
- Tụi em đọc sách thầy... anh... - cô sinh viên che miệng cười khúc khích bởi lúng túng - thấy anh Niên viết nhiều về ngành giáo dục.
- Chỉ cần bám sát thực tế, thâm nhập vào môi trường ấy, là viết được.
Li trà đen với hai lát chanh đầy đặn được bưng ra. Cúc Tần cười im lặng sau khi mời Niên. Niên cố quên hết mọi âu lo, suy nghĩ dằn vặt, anh nhìn Cúc Tần bằng cái nhìn giữ kẽ trước mặt hai bạn trẻ và cả Cảo Thơm nữa. Anh nói bâng quơ về mưa đang vào mùa, rồi chợt hỏi:
- Hòa Bình sáng nay đi đâu rồi, Cúc Tần?
- Hòa Bình đi chữa răng ở quận Phú Nhuận.
- Phòng nha tư ? - Niên lại hỏi.
- Dạ, ông nha sĩ này chỉ làm tư thôi, thường chữa cho Cảo Thơm này nè - Cúc Tần ngoắt Cảo Thơm qua chỗ cô. Cảo Thơm lắc đầu, chạy ra cổng, có ý đón mẹ.
- Vào đây kẻo nắng - Cúc Tần gọi, Cảo Thơm chạy vào - Hòa Bình mấy tháng năm ngoái, mấy tháng năm nay cứ phải đi chữa răng hoài. Hết Cảo Thơm lại đến Hòa Bình.
Sau một vài câu bâng quơ khác, Niên bỗng nói:
- Hai bạn, Thạch Na với Biển, trông đẹp đôi và hạnh phúc quá!
Thạch Na đỏ mặt, da bần quân ửng chín rất duyên:
- Vậy... vậy mà thực ra... - cô sinh viên lúng túng vì ngượng - Biển lại có bạn gái mới rồi đó - cô bé cười khúc khích - nhưng miệng lúc nào cũng hát:'' Em còn phải học bài!''.
Biển cũng cười:
- Na đùa đó anh! Em '' hổng dám đâu!'' thật (16).
Cúc Tần quay qua Niên, hình như hơi nhói lòng:
- Em đọc xong bản thảo rồi. Em còn biết chuyện anh hồi đi dạy nữa đó. Lần này đừng chối nhé.
Niên giật mình, nhìn Na và Biển:
- Đấy, chính cô Cúc Tần cũng ngỡ thế! - anh nói với Cúc Tần - Anh đã nói anh đi dạy bao giờ!
Cúc Tần vẫn đinh ninh:
- Thôi, anh đừng giấu nữa. Em biết hết. Phan Cát Niên chỉ là bút hiệu của anh thôi.
Không phải lần đầu tiên anh bị gạn hỏi điều này, nhất là trước thầy cô giáo các cấp, học sinh, sinh viên. Anh ngại người ta bảo chính anh là kẻ đào ngũ vì đời sống khó khăn, và cũng vì tế nhị. Anh rút bóp giấy tờ, lôi ra thẻ chứng minh nhân dân, cả thẻ hội viên Hội Chữ Thập Đỏ thành phố Hồ Chí Minh:
- Đây, Phan Cát Niên, tên từ bé hẳn hoi. Anh đâu phải kẻ đào ngũ khỏi ngành giáo - rồi vội cất ngay bóp giấy tờ cùng hai loại thẻ.
Cúc Tần vẫn nghĩ cô đã xác minh không thể sai:
- Em còn biết tên thật của anh, anh ra trường từ đại học nào, dạy ở đâu, nghỉ dạy năm nào nữa kia! - cô cười thật sáng.
Niên thật lòng chẳng muốn giấu Cúc Tần, nhưng lỡ nói dối với hai vợ chồng sinh viên sư phạm mất rồi, lâu nay Cúc Tần cũng chưa nghe anh nói thật điều này. Niên khoắng đường, vắt chanh vào li. Nhấp một ngụm, anh nói sau khi ngẫm nghĩ:
- Có một thời đi dạy thì thêm vinh dự. Cảm ơn ai đã nói với Cúc Tần như vậy - anh cười thành tiếng.
- Anh không phải họ Phan! Anh họ Nguyễn. Nguyễn gì em cũng biết! - Cúc Tần như người đã nắm được mọi bí mật của đối thủ.
Niên hơi chột dạ, nhưng nghĩ thế cũng tốt. Anh muốn biết cô đã hiểu anh đến đâu.
- Anh là Nguyễn Văn Phần! - Cúc Tần kéo dài từng tiếng một, rồi cười khúc khích.
Niên tỉnh bơ:
- Anh từng biết có đến vài Nguyễn Văn Phần dạy học.
- Nguyễn Văn Phần có những đặc điểm như anh kia.
Niên đã gặp nhiều học sinh cũ, đã đối phó bằng một cách khá vui. Anh nói:
- Mạ anh sinh đôi hai lần, có bốn đứa con y hệt nhau về đặc điểm: da đen ngăm, dáng tầm thước, tóc mượt như con gái, đàn bà... Chẳng tài cán gì, chỉ ngo ngoe viết văn.
Lần này, Cúc Tần, Thạch Na với Biển, cả Cảo Thơm nữa đều cười. Tiếng cười giòn vang thêm khi Cảo Thơm chợt hiểu ra:
- Xạo! Xạo! Bác Niên xạo à nghen.
Niên véo má Cảo Thơm, nói nựng:
- Cưng quá à ơi! Không xạo. Thật mà!
Cúc Tần nói:
- Thú nhận đi, anh Phần!
Niên trầm tĩnh:
- Thật đó. Ba người kia đều chết cả rồi. Nguyễn Văn Phần Một, Nguyễn Văn Phần Hai, Nguyễn Văn Phần Ba đã chết hết. Chết vì ''đau tim'', ''đau đầu''. Chỉ còn Nguyễn Văn Phần Bốn thôi!
Cả bàn cười rộ lên.
Thạch Na nói, lại dùng chữ ''thầy'':
- Chắc Nguyễn Văn Phần Bốn là thầy đây rồi!
- Đúng không, anh Niên? Uở, anh Phần? - Cúc Tần hỏi dồn.
- Nào phải vậy! Anh chỉ cho Cúc Tần với hai bạn ở đây nhé. Anh biết địa chỉ! - Niên nói - Phần Bốn ở trong cái li này nè! - anh bưng li lên và chỉ vào.
Cả mấy người chờ Niên nói tiếp. Niên vẫn chỉ vào li, mỉm cười. Cúc Tần hơi đỏ mặt khi nghĩ đến một hình ảnh cổ tích.
- Phần Bốn là Phần Trương Chi! - Biển nói như đang phát hiện được câu trả lời cho câu đố.
- Vậy ai là Mị Nương thầy? - Na vui vẻ.
Cúc Tần hỏi nhanh như muốn khỏa lấp câu hỏi của Na:
- Phần Một là gì? Phần Hai là gì? Phần Ba là gì?
Lần này, Niên bối rối thật. Một chốc, Niên nói bừa cho vui chuyện:
- Phần Một là Phần Thằng Bờm! Phần hai là Phần Thầy Đồ! Phần ba là Phần Thằng Cuội! Thằng hay Thầy đều đã chết, chỉ còn lại chẳng ra thằng chẳng ra thầy là anh chàng chèo đò khốn khổ, xấu xí có trái tim bằng... cát trắng... nung thành thủy tinh dễ vỡ, chứ không phải bằng ngọc. Đúng hơn, là đạn nung thành thỏi chì, gọi là Trương Chì!
Cả bàn cười ngặt nghẽo. Cảo Thơm nghe không kịp cũng cười. Niên phớt tỉnh:
- Trương Chì nhé, chứ chả dám là Trương Chi!
Cúc Tần cười mỉm:
- Nguyễn Văn Phần Một, em còn nghe gọi là Phần Tú Uyên, say người đẹp trong tranh có tên Giáng Kiều kia! Em đọc hết rồi mà!
Niên chẳng biết nói sao, nói đại:
- Dẫu Phần Tú Uyên thì cũng chết mất xác rồi!
Chợt có tiếng xe nổ ngoài cổng. Một chàng trẻ tuổi cùng một cô gái cũng trẻ cỡ Thạch Na và Biển quày xe gắn máy lại. Có lẽ đó là một sinh viên người Âu, hay Mỹ gì đó, với một cô người Triều Tiên, Hàn Quốc hoặc Nhật. Họ không vào, nhớn nhác nhìn vào sân quán như tìm ai. Na với Biển đang vui chuyện, nhìn ra, đưa tay lên chào. Biển nói tiếng Anh:
- Guy (rơ) hia (we're here)! (17) - Biển chuẩn bị chào thầy cô giáo để ra với họ.
Niên nói vội:
- Hư cấu cả thôi, nhớ nghen!
Na cũng đứng dậy, nói đùa sau khi ''thưa thầy'':
- Phần Bốn, cho hai đứa em thành nhân vật với nghen thầy!
- Nhân vật tiểu thuyết phải bị đẩy tận cùng... Kì lắm.
- Bọn em nhất trí vậy. Bây giờ em xin phép thầy cô... - Biển nói và cười.
Niên cùng Cúc Tần tiễn hai vợ chồng trẻ, vẫy tay chào tạm biệt cả bốn người sinh viên.
Có hai bàn khách chờ Cúc Tần tính tiền.
Lúc họ ngồi đối diện nhau, chỉ còn Cúc Tần với Niên, Niên mới dám nhìn kĩ Cúc Tần với ánh mắt trìu mến. Niên nghe xao xuyến bởi Cúc Tần xinh đẹp, hiền hậu đến lạ lùng. Sau hơn một tháng rưỡi anh mới được ngắm lại cô. Cúc Tần bẽn lẽn cúi đầu.
- Nghỉ hè rồi, còn coi thi, chấm thi nữa, Cúc Tần nhỉ?
- Dạ - Cúc Tần nói - Cũng có thể năm nay em chỉ coi rồi chấm tuyển sinh khối mười vào tháng tám thôi. Hiện tên em ở danh sách dự bị kì thi tú tài, danh sách giám thị, giám khảo ấy.
- Cúc Tần!
- Dạ.
Niên không biết nói gì. Cúc Tần nhìn anh mỉm cười.
Một lúc, Cúc Tần nói:
- Em đọc Phần Một rồi!
- ''Thơ dại'' một cách ấu trĩ, phải không?
- Không dám đâu!
- Nói thật đi, Cúc Tần!
- Ngày xưa em rất thích!
- Ngày xưa nào? - Niên ngạc nhiên thật sự, chợt hiểu có gì bí ẩn trong sự hiểu biết của cô về Nguyễn Văn Phần.
Cúc Tần mỉm cười, nghĩ đã đến lúc phải nói thật với Niên:
- Hôm trước, em có nói với anh, em có yêu mến tác giả một xấp bản thảo bị phê phán, anh nhớ không?
Niên gật đầu, chợt hiểu ra, nhưng chưa dám quả quyết.
- Đó là lúc em mười ba tuổi. Em chỉ yêu mến - Cúc Tần đã đắn đo trọng lượng vừa phải của hai chữ ''yêu mến'' bình thường này để giữ kẽ với Niên - Mười ba tuổi, năm bảy chín, chứ không phải mười bảy tuổi - cô đỏ mặt.
Niên hiểu ra hết rồi. Anh cố trấn tĩnh niềm bối rối.
- Và sao nữa, Cúc Tần? - Niên nhớ ánh mắt thuở ấy...
- Cô em hồi đó người ta bảo là công an văn hóa, vào ngành giáo dục làm hiệu trưởng. Nhưng không phải.
Niên vẫn im lặng. Đợi Cúc Tần nói, nhưng cũng chỉ thấy cô mỉm cười. Cô lại nói sau một lúc:
- Hoàn toàn không phải là công an văn hóa. Người ta thấy cô quá nhiệt tình cách mạng, lại thoát li vào bưng từ năm bảy mươi, nên đoán già đoán non vậy thôi. Cô ấy tên là gì, anh nhớ không?
Niên cười:
- Làm sao anh biết! Phần, Nguyễn Văn Phần đâu phải là anh!
- Thôi, đừng đùa dai nữa, ông tướng... xạo!
Cảo Thơm bật cười:
- Bác Niên xạo! Bác xạo không hả bác?
- Có, bác Niên xạo chơi thôi mà - Niên vuốt tóc chú bé.
Cúc Tần reo lên:
- Thấy không! Em biết hết. Không sốt xuất huyết gì cả, tết đó em có về trường anh dạy ở Mỹ Tho luôn đó. Vậy cô em tên gì, nói đi, anh Niên?
- Lê Thị Sông Phố. Chưa đảng viên vẫn làm hiệu trưởng, một trường hợp hiếm - Niên đáp.
- Đúng. Vậy ông bí thư chi bộ kiêm thư kí công đoàn tên gì? người quê ở đâu?
Niên nhìn thẳng vào mắt Cúc Tần với tia sáng vui:
- Đặng Văn Chí, người Mỹ Tho luôn.
- Ông Chí bây giờ ở đâu, làm gì anh biết không?
Niên lắc đầu. Cúc Tần nói:
- Ông Chí là ngoại Cảo Thơm đây nè.
- Trời đất! Anh đâu ngờ! - Niên bồng Cảo Thơm - Không ngờ! Hòa Bình hồi đó nhỏ lắm. Ngờ đâu Cảo Thơm là cục cưng của ngoại Chí! Bảo cũng còn nhỏ. Vả lại anh về dạy ở đó vỏn vẹn có một năm rưỡi, lại ở tập thể. Ông Chí với cô Sông Phố mỗi người đều có nhà riêng, gia đình riêng. Anh chỉ ghé nhà thăm ông Chí một, hai lần gì đó. Vì ngày nào cũng gặp nhau ở trường rồi.
Cúc Tần nhìn Niên:
- Anh còn hận vụ đó không?
- Vụ anh bị phê phán tập bản thảo đó hả?
- Thì còn vụ gì nữa?!
Niên lắc đầu, nói một câu khẩu ngữ thời thượng:
- ''Nhằm nhò gì ba cái lẻ tẻ đó!''. Chuyện đấu tranh, phê phán các tư tưởng siêu hình, duy tâm, lãng mạn, suy đồi, vân vân là chuyện thường, có gì đâu! Vấn đề là kỉ niệm.
Cúc Tần mở to mắt:
- Ngộ vậy! Em, cả cô Sông Phố, ông Chí, ba em đều nghĩ vì vụ đó, chủ yếu ở nội dung bản thảo!
- Ba em nữa?
- Dạ - Cúc Tần gật đầu - cô Sông Phố có tham khảo ý ba em, dù biết ổng ''phi chính trị'', cũng ''lận đận''...
Niên ngạc nhiên:
- To chuyện thế! Đó là bản thảo trước giải phóng, và sau đó một hai tháng. Quan trọng gì đâu. Anh đã học đại học cách mạng, rèn luyện đấu tranh tư tưởng thường xuyên. Nói theo giọng Ba Phi, anh đấu anh, phê phán chính anh còn hay, còn sâu gấp mười ông Chí kia mà! Vụ đó anh chỉ bực mình thôi.
Cúc Tần không thể điềm tĩnh nữa, cảm thấy mừng:
- Ngộ quá hén! Vậy do vụ gì anh?
Trầm ngâm, Niên nhớ lại:
- Thật ra cũng lặt vặt thôi. Hồi đó, mỗi khi nghỉ dạy, buổi chiều soạn giáo án xong, anh hay đi chơi cho biết thực tế. Thường đi với bạn bè. Đi đâu, cũng nghe dân họ nói: ''Thầy giáo! Phần kịch đi!''. ''Phần kịch'' là gì anh không hiểu, nhưng khó chịu. Hay đừng làm thơ nữa mà viết kịch đi, bởi xung đột kịch mới phản ánh được thời đại? Chắc họ bảo anh đóng kịch. Thế các nhà thơ, nhạc sĩ tiền chiến theo cách mạng sau bốn lăm đều đóng kịch cả sao? Dạy học, dạy theo giáo án, như kịch bản soạn trước, là đóng kịch sao? Đôi khi, muốn hài hóa cho bớt quan trọng hóa, cũng có cợt đùa thế thật. Nhất là các tiết thao giảng. Giảng hay tức là diễn xuất hay. Thế thôi. Vấn đề là tâm có kịch không!... Thật sự, nói giảng bài với giáo án là kịch cũng không công bằng! Chuẩn bị giáo án kĩ là tôn trọng học sinh!... Còn phải xử lí tình huống chuyên môn, sư phạm nữa - Niên ngừng lại - Nếu không có trí tuệ, kiến thức, năng lực giáo dục, tình cảm với thế hệ trẻ, làm sao đảm trách! Giáo viên văn học vừa là nhà khoa học đồng thời là nghệ sĩ. Trở lại vấn đề... Và một lí do nữa, anh có viết một cuốn tiểu thuyết hư cấu có đụng chạm ít nhiều, kiểu ''Chuyện thường ngày ở huyện'' (18). Bản thảo này chẳng ai biết, trừ một, hai bạn thân... Thật là vớ vẩn cả! Mình ngay, đâu sợ gì! Nhưng cái trò ''Phần kịch'' khó chịu thật. Thế là tuốt lên Sài Gòn luôn, may có thằng bạn quý giúp đỡ - Niên chớp mắt.
- Ngộ quá, anh Niên há! Vậy mà cô Sông Phố, ông Chí cứ ân hận mãi - Cúc Tần nói.
Niên cười:
- Anh chỉ đau và thắc mắc về vụ ''Phần kịch''. Còn nói thật, anh phê phán tư tưởng cũ còn gay gắt, sâu sắc hơn ai hết. Tại vì anh hiểu nó, nó ở trong anh!
Cúc Tần thở phào, thú vị:
- Sao anh đi, không nói gì cả?
- Lỗi ở cái sự tức giận vụ ''Phần kịch''! Và đúng là... Anh về Sài Gòn, bán sách cũ, sống giữa môi trường còn đa tạp, đúng là đôi khi, thậm chí thường xuyên phải kịch thật. Mà ai cũng thế chứ. Không thì làm sao sống nổi! Vào nhà thờ Chúa, dẫu Phật tử cũng phải làm dấu thánh! Vào chùa thờ Phật, dẫu tín đồ Chúa cũng phải chắp tay! Mình cứ là mình, nhưng phải linh hoạt, ''vào nhà tùy tục, đến sông tùy khúc'', vì lịch sự.
Cúc Tần gật đầu:
- Ai cũng phải vậy. Vấn đề là tâm và trí mình phải thật với mình. Mình cứ giữ đạo Việt Nam, thờ kính Bốn Nghìn Năm...
- ... và lịch sử nhân loại nữa! Đúng vậy, phải biết đâu là chân lí khoa học, sự thật lịch sử, là cội nguồn, Tổ Quốc... Cái tâm không thể kịch trước Chân Thiện Mỹ... Nhưng đời rắc rối lắm!
- Điều em vui nhất, là không phải vì ''Những Mùa Thơ Dại''! - Cúc Tần vui mừng thật lòng - mà vì lẽ khác ấy!
Niên kín đáo nhìn đồng hồ: mười giờ kém mười lăm. Anh mừng, vì còn những mươi phút nữa.
- Thôi, đừng nhắc vụ đó nữa nghen Cúc Tần! - anh trìu mến nói với cô.
Cúc Tần mỉm cười nhìn anh. Một cảm giác hạnh phúc dâng tràn trong ngực anh. Anh chỉ muốn được mãi thế này với người nữ xinh đẹp, đôn hậu, sâu sắc này.
Cúc Tần thấy ngượng. Quán mới vào thêm ba người khách. Cúc Tần rời ghế, lo công việc của mình. Niên thanh thản, bồi hồi trong cảm giác hạnh phúc ngọt ngào, nhìn dáng đi uyển chuyển, dịu dàng, thanh thoát của cô.
Nán thêm ít phút nữa, anh đợi Cúc Tần lại ngồi với anh.
Khi Cúc Tần đã trở lại ghế ngồi, Niên nói:
- Thật không ngờ! Không ngờ Cúc Tần là cháu ruột của cô Sông Phố, Hòa Bình và Bảo là con và rể của ông Chí.
- Cảo Thơm nữa nè! - chú bé nói, cười, nhe răng sún.
Cả hai bật cười với Cảo Thơm. Niên âu yếm vuốt tóc nó.
- Bây giờ cô Sông Phố ở đâu? - Niên thú nhận sự vô tình của mình - Cả ông Chí nữa? Ông ấy với gia đình vẫn ở Mỹ Tho chứ?
- Cô Sông Phố về làm hiệu trưởng ở Cần Thơ lâu rồi, sau khi anh đi khoảng bảy năm. Ông Chí lớn tuổi, về hưu, sống với con trai ở quận Tám, tại thành phố mình.
- Ông Chí còn viết lách gì không?
- Lớn tuổi rồi... Nghe đâu sắp xuất bản một cuốn phê bình duy nhất, tập hợp từ trước đến nay, đâu vài trăm trang, để kỉ niệm là chính.
- Ổng sâu sắc lắm. Lí luận, phê bình viết thật sâu, chỉ cần một cuốn thôi là đủ đóng góp với đời. Cái gì cũng vậy, cần chất hơn lượng - Niên nói một điều không bao giờ thừa nhưng vẫn rất thừa - Anh cảm thấy xấu hổ cho mình.
- Hay, sâu, nhiều. Được vậy càng tốt chứ anh.
Niên gật đầu. Anh cảm thấy lâu nay anh quá vô tình. Quả thật, anh vừa bực với một số công thức cứng nhắc, vừa mắc cỡ mình là kẻ đào ngũ, lâu nay anh cố quên giai đoạn dạy học của chính anh. Dẫu sao, ngày ấy, những giờ lên lớp, anh đã hết mình bằng cả trái tim và khối óc. Dẫu sao, gạt đi những công thức, cách nhìn phiến diện phải tuân thủ, đấy vẫn là những ngày tháng đẹp nhất đời anh. Rồi sau đó, anh bị đẩy vào cực khác một cách đau đớn. Anh dao động vì bị buộc phải dao động đến tráo trở!
Đã quá giờ về nhà, Niên đành chào Cúc Tần. Anh còn bao nhiêu chuyện để nói với cô, dẫu có thể chỉ là vu vơ! Cúc Tần tiễn anh ra cổng, sau khi như thường lệ, Niên vào đặt tiền ở quầy.
- Em còn nhớ giao ước hôm ở Thanh Đa? - Niên hơi mắc cỡ nhưng không thể không nhắc.
- Anh Niên, vẫn giữ giao ước đó nghen! - bất ngờ, Cúc Tần nhìn vào mắt anh. Niên nao nao trong ngực mình. Anh mỉm cười, gật đầu. Anh đưa tay chào Cảo Thơm.
- Mai mốt rảnh, lại qua nghen!
Niên gật đầu sung sướng, cảm động. Anh muốn ngợp đi trong nắng vàng óng sau cơn mưa xối xả đêm qua.
Vâng, phải biết quên đi bao rắc rối để sống - anh tự bảo với chính anh như thế trên đường về nhà.
Ra hết con hẻm quen thân, chạy xe thêm một quãng phố, Niên chợt nhớ, anh hơi ngần ngại, rồi quay xe. Chỗ Niên quay xe lại là một tiệm bánh ngọt. Nhân tiện, anh ghé mua hai gói bánh, cho Cảo Thơm và Ca Dao.
Đến cổng Lá Xanh, anh vẫn để máy xe ở mức ga xăng thấp nhất, ra hiệu cho Cảo Thơm lúc chú bé đang chơi trò tàu bay giấy. Cúc Tần ở quầy nhìn ra. Thấy Niên rút khỏi túi xách một xấp giấy, cô đoán đó là bản thảo, cố giữ vẻ từ tốn ra cổng. Niên đưa cho Cảo Thơm một gói bánh ngọt, dặn ăn xong nhớ chải răng kẻo cái kìm nha sĩ sẽ không tha. Chú bé cười khoái chí, bảo không sợ đâu, nhưng vẫn nhớ chải răng kẻo sún rất xấu. Niên cười, đưa tập bản thảo phần hai, phần ba cho Cúc Tần. Cô mỉm nụ cười sáng, sáng cả ánh mắt. Dưới bao tia nắng đang rọi vào mặt, Niên thấy làn da không son phấn của cô vẫn còn quá mịn màng, dù đã xuất hiện dăm vết nhăn rất mờ.
- Em đọc giùm hai phần này luôn. Cũng hư cấu thôi.
- Dạ, chắc hay hơn phần một. Chắc thích lắm - Cúc Tần cười rất tươi với vẻ vui mừng, háo hức.
Anh gật đầu chào hai cô cháu và quày xe về nhà. Nhìn đồng hồ, thấy đã mười giờ bốn mươi. Chắc Bông Trang ngồi trông cửa hàng sách báo cũ với gương mặt bực bội. Niên nghĩ thế, cho xe chạy hơi nhanh dưới nắng trưa. Trong anh chừng như đã nhạt rồi tâm trạng ray rứt mỗi khi từ Lá Xanh về! Quên, phải quên đi tiếng nói của lương tâm cứ mãi đay nghiến tình yêu đích thực! Để sống! Sống thật! Niên lại tự bảo thế! Nhưng anh vẫn thương Bông Trang, vợ anh đã biết gì đâu.


3


Trong lúc ở Lá Xanh, năm người, kể cả Cảo Thơm đang chuyện trò vui vẻ, tại một căn phòng được gắn máy điều hòa nhiệt độ, Hòa Bình, nha sĩ Nha và một người nữ khoảng cùng tuổi với Hòa Bình đang say sưa hát theo những dòng ca từ xuất hiện trên màn hình. Đó là căn phòng ở lầu hai của một tiệm hát theo băng hình (19) trên đường Cách Mạng Tháng Tám, gần ngã sáu Công Trường Dân Chủ.
Nụ Tầm Xuân, cái tên gồm ba chữ, chưa kể họ và chữ lót, của một kĩ sư tin học người gốc Huế vào Nam đã lâu. Nụ Tầm Xuân đang ngọt ngào hát một khúc tình ca tiền chiến.
... tình nghệ sĩ (chóng tàn) như giấc mơ
chóng tàn vì vương bao ý thơ…
Khi không, Nụ Tầm Xuân hát bị vấp ở câu hay và sâu nhất khúc ca này. Mắt cô rưng rưng nhưng miệng lại cười.
- Sao lại ''chóng tàn''? - với giọng Quảng Nam, Nha buột miệng - Chỉ một lần ''chóng tàn'' thôi chớ! Sao lại hai lận?
Tấm danh mục các bài hát, Hoà Bình đã chọn từ một xấp đặt trong chiếc hộp lớn, trải rộng trên bàn trước mắt cô. Hòa Bình mỉm cười, im lặng. Nụ Tầm Xuân hơi mắc cỡ, cũng im lặng, mặc các dòng nhạc khác trên màn hình trôi qua theo tiếng nhạc đệm.
Nha nhấp một ngụm bia lon, ngẫm nghĩ. Và chợt hiểu ra, anh nói:
- Thơ ca quả là thứ báo hại hay sao vậy?
Hai người nữ cười khúc khích.
Nha vờ ngây thơ như một tay sành đời giả nai:
- Thơ ca làm cho tình yêu đẹp hơn chứ?
- Đó là thứ thuốc thêm ảo tưởng với những con người ảo tưởng. Nó là chất thơ khống chế sự phàm tục của những con người quá phàm tục - Nụ Tầm Xuân nói với nụ cười - Tùy bệnh, tùy thuốc.
- Nghệ sĩ vốn nòi bạc tình, đa tình. Chỉ thế thôi. Có thể, mai, rung cả trái tim rất thật, với người này, mốt, với người kia, cũng rung rất thật - Hòa Bình cười khúc khích - ''Chóng tàn'' là vì vậy, chứ đâu tại ý thơ. Nhạc sĩ tự biện minh đấy mà!
- Ngụy biện? - Nha hỏi.
- Có thể - Hòa Bình đáp.
- Không! Đúng là sống quá thơ, quá mộng, thành ra lúc quen nhau lâu, thành vợ thành chồng, nhận ra những nét tầm thường, nhỏ nhen, họ vỡ mộng, tàn thơ!
- Li dị, cưới vợ khác, chồng khác - Nha nói, cười mỉm.
- Lại vỡ mộng sau một thời gian ảo tưởng về nhau - Nụ Tầm Xuân nói.
- Vài ba lần, hay mười lần như thế càng thích - Nha vừa đùa vừa thật.
Nụ Tầm Xuân phá ra cười, rồi để câu chuyện sa theo đà của Nha:
- Đúng. Càng thích! Anh Nha có một tư tưởng rất hay, gần với một câu thuộc loại ''ranh'' ngôn: ''Người đàn ông có hai lần hạnh phúc trong đời, đó là lúc cưới vợ và lúc vợ chết''.
Nha quay qua Nụ Tầm Xuân, đá lông nheo:
- Anh có hai lần ''hạnh phúc'' rồi. Bây giờ, chỉ cần một ''hạnh phúc'' nữa là đủ. Xin cảm ơn, từ chối lần tư.
- Xem ra không muốn góa vợ lần hai! - Hòa Bình cười - Vậy cưới vợ lần này nữa, chắc chắn không chết vợ nữa đâu.
- Đúng - Nha lại nháy mắt với Hòa Bình, Hòa Bình đỏ mặt, mắt long lanh. Nha thích cái long lanh như lẳng lơ ấy!
Màn hình vẫn lướt qua những cảnh, những người đâu ở Hồng Kông, Đài Loan hoặc Mỹ gì đó, với tiếng nhạc đệm cùng những dòng chữ. Những cảnh, những người đã lỡ quen mắt mất rồi với ba người bạn này. Nụ hôn cháy bỏng. Cú nhảy hàng rào đêm khuya tình tự. Những bộ ngực khêu gợi. Những cặp đùi trần. Lá vàng rụng. Sương khói. Thác đổ. Đường phố. Xe hơi. Aằo quần thu hút sự chú ý của kẻ khác bằng sự quái dị... Căn phòng, vẫn êm êm thổi dịu từ máy điều hòa một luồng không khí mát lạnh, tràn ngập, với chong chóng xoay ngược, hút không khí cũ ra ngoài. Men bia khiến Nha ngây ngất, ngây ngất còn bởi vẻ ỡm ờ của Nụ Tầm Xuân, ánh mắt long lanh, trữ tình, bẽn lẽn của người đàn bà Hòa Bình? Họ hiểu tất cả mọi lẽ ở đời, nhưng họ sẵn sàng chạy thoát sự tẻ nhạt, buồn chán của cuộc sống đơn điệu, lê thê thường ngày chăng?


4


Sau lần đến Lá Xanh vừa rồi, suốt cả tuần lễ Niên cứ trăn trở mãi. Một điều rất rõ anh nhận thấy là không thể vừa yêu Cúc Tần vừa dằn vặt thế này. Càng dằn vặt, càng yêu với một tình yêu đau đớn. Dẫu sao cũng chẳng đi đến đâu. Yêu chỉ để mà yêu. Anh buồn bã, rồi muốn cười thật to. Ừ, ''hôn nhân chính là mồ chôn Tình Yêu''! Anh muốn mình trở thành một Hồ Dzếnh với quan niệm về Cái Đẹp lửng lơ, dang dở của tình yêu đôi lứa. Ừ, anh cũng nhớ đâu đó, thời nào người ta bảo, đừng bao giờ thành hôn hay vu quy với người yêu đích thực để Cái Đẹp mãi còn trong tâm hồn. Ừ, người xưa cũng bảo cô gái đẹp mọi bề nên chết sớm, bởi da mồi, tóc bạc quả là ghê sợ trong viễn cảnh! ''Chết'', là lãng quên nhau chăng? Niên muốn cười thật to. Đấy là những gì hợp lí, đâu phải sai hoàn toàn. Trong bế tắc của trái tim anh, đấy là những loại thuốc cho bệnh nhồi máu! Huyết áp thật của xác thịt anh rất tốt, nhưng huyết áp của tình cảm anh quả có vấn đề! Niên muốn cười thật to. Anh vẫn khát vọng tình yêu đương và tình vợ chồng đồng nhất. Nghĩa và tình, anh muốn đồng nhất làm một. Tất cả đồng nhất với sự nghiệp văn chương anh miệt mài đeo đuổi. Anh cao vọng, tham vọng đến thế! Niên muốn cười thật to vào mặt anh trên tấm kính mặt bàn viết.
Niên không ngờ, quả thật anh không thể ngờ được Cúc Tần lại là cháu ruột của cô Sông Phố, Bảo là con ruột của cô ấy, cô giáo từng là hiệu trưởng của anh, Hòa Bình là con gái thầy giáo Chí, bí thư chi bộ kiêm thư kí công đoàn trường anh dạy năm nào. Suốt tuần vừa rồi trong tâm trạng giằng xé của anh lại nẩy ra một mối giằng co khác. Dẫu sao, với Cúc Tần, tình yêu của anh, của cô sẽ chẳng đi đến đâu. Nếu khắc nghiệt như đạo lí vốn khắc nghiệt để xã hội bớt buông tuồng, rối rắm, rõ là tình anh và tình Cúc Tần không đứng đắn, là bất chính. Niên nhìn thẳng, gọi đúng tính chất của tình cảm ấy bằng các tính từ chính xác của nó. Niên rợn người. Anh tỉnh người. Và buồn xót xa! Như thế, yêu chân thật vẫn là đùa, thậm chí anh có lần đã nhận ra: Yêu thế là Hại nhau! Anh không thể hại cháu ruột của một nơi anh vẫn xem là chỗ ân nghĩa cũ. Niên chưa hề giận cô Sông Phố và ông Chí bao giờ. Ngay từ lúc còn ở trường học tại Mỹ Tho, năm bảy chín, anh đã có cái nhìn, rằng tất cả đều là nạn nhân của ngộ nhận (có thể kèm theo định kiến), và của kẻ ném đá vào nội bộ, khéo giấu tay. Đó là chuyện thường thấy. Đấy là ngộ nhận? Đấy là kế li gián? Không rõ. Thôi, dẹp qua chuyện cũ. Cái chính là trớ trêu sao anh lại gặp gỡ và trót yêu Cúc Tần. Anh sẽ dám giữ tình cảm hiện nay với Cúc Tần, nếu Cúc Tần không phải cháu cô Sông Phố, nếu Cúc Tần không bà quen của ông Chí, dù thế là đã quá dằn vặt, trăn trở. Cúc Tần là cháu ruột của chỗ ân nghĩa cũ, anh tiếp tục kiểu yêu này, quả anh bất nghĩa đến mức tồi bại nhất. Đánh chết một người lạ mặt đỡ gờm tay hơn một người quen! Niên rùng mình bởi sự liên tưởng so sánh quá kinh khiếp. Nhưng, ngẫm cho kĩ, yêu thế là giết nhau còn gì! Ôi, cái kết thúc kinh điển của các tác phẩm kinh điển trong mảng văn chương viết về ngoại tình! Trái tim yêu đương của anh trong trường hợp này là quả tạc đạn ném vào gia đình, họ tộc cô Sông Phố! Niên rùng mình kinh sợ. Không! Không cách nào khác, phải chấm dứt chút tình thơ mộng với Cúc Tần để cô quên anh đi. Không còn cách nào khác. Anh đã đi đến tận cùng mọi lẽ? Ồ, còn người chưa rõ bản chất thật của vấn đề cũ, sự cố cũ, sẽ nghĩ anh trả thù cô Sông Phố và ông Chí cách này! Niên rợn người. Niên tỉnh người. Không. Không thể để ngộ nhận chất chồng lên ngộ nhận. Anh chỉ có thể yêu Cúc Tần bằng một tình yêu đứng đắn, chân thành, thủy chung, duy nhất... Nếu được vậy, rồi nhỡ có sự cố gì trong quan hệ vợ chồng, sẽ làm sao tránh được thị phi! Không. Mọi cái đều có trường hợp cụ thể. Còn Bông Trang và Ca Dao nữa! Anh đã sợ hãi đàn ông đa thê, đàn bà dẫu chính thức hay lén lút đa phu, nhan nhản ở đời.
Niên buồn đến xót lòng, muốn bật cười thật to vào bóng gương mặt anh đang soi trên tấm kính bàn viết. Rõ là anh cả nghĩ, cả lo đến mức lẩm cẩm, mê muội rồi. Nhẹ nhõm, lạc quan bớt đi mà, Niên! - Niên lại an ủi mình như thế. Niên, Niên, hãy hồn nhiên, hồn hậu đi mà! Tình cảm hãy chất phác, nồng hậu đi! Sao đa đoan đến thế! - Niên lại mỉm cười thẫn thờ. Có phải kẻ cả nghĩ thực chất sẽ bi quan về cuộc đời và lòng người? Họ chẳng bao giờ thực sự hạnh phúc!? Chẳng ai dám sống nữa?!
Niên rời bàn giấy, bước lui bước tới. Sàn gác gỗ rung lên theo bước chân cố nhẹ gót của anh. Anh tự nhủ, đây là sàn lướt bằng ván, không phải mặt đất. Mặt đất dưới kia, ngoài đường, chưa lún và nứt để chôn vùi Cúc Tần và anh. Anh nhận thấy đã đến lúc tình cảm của anh lên tiếng kết án lương tâm - cái lương tâm đã hình thành từ vạn đời trong mỗi người nhờ lịch sử đã biết sáng tạo ra văn hóa! Đến thế kia sao!
Niên cũng nhận thấy, ở đời có lắm bi kịch, hãy suy ngẫm, hành động để phá bỏ, xóa tan bi kịch nào có thể phá bỏ, xóa tan, nhưng với những bi kịch không cách nào tìm ra lối thoát, như bi kịch Cúc Tần - Niên - Bông Trang - Ca Dao (nhất là với Ca Dao, con gái bé bỏng của anh, nó có tội tình gì!), đang giằng xé trong anh, có lẽ đành vui vẻ chấp nhận. Chấp nhận một cách vui vẻ là thái độ khôn ngoan nhất. Hay cứ dấn tới, việc gì đến sẽ đến?
Niên gắng mỉm cười, cũng mừng thầm anh đã làm chủ được tình cảm, cảm xúc. Đến với Lá Xanh lần vừa rồi, anh cứ sợ mối âu lo, dằn vặt trong anh sẽ làm không khí cuộc chuyện trò trở nên nặng nề, sướt mướt, ảm đạm. Nhưng rõ là anh cố nghĩ ra cách pha trò không đến nỗi gượng gạo và tẻ nhạt, ít ra là vứt bỏ được những âu lo, dằn vặt canh cánh, đau đáu trong một, hai giờ ngắn ngủi bên Cúc Tần. Đến với nhau bằng khuôn mặt như tàu lá chuối héo, đến làm gì! Cô có nghĩ anh bông đùa quá mức không? Cũng có thể cô ấy nghĩ anh thiếu chân thành chăng, sao cười đùa, bông lơn được trong bi kịch như thế?
Niên cứ bước lui bước tới trên sàn gỗ đang khẽ rung. Sực tỉnh, anh ngồi xuống, xếp bằng, tập bài khí công điều hòa hơi thở. Giữa hai đợt điều hòa, vận khí, anh lẩm nhẩm đọc: Thế là êm ấm rồi, quên Thiên Đường Cúc Tần đi. Anh chân thành nhẩm đọc câu kinh tự kỉ ám thị khá buồn cười ấy.
Lại một tuần lễ nữa đã trôi qua. Niên đâu biết chính tình huống ấy đã biến anh thành một nhân vật hài hước, may là hài hước còn có chút duyên, chưa đến nỗi lố bịch! Nhưng dù sao, vui vẫn hơn buồn!




CHƯƠNG BẢY



1


Mùa mưa bắt đầu bằng những cơn mưa vào giữa tháng năm. Mới đó đã hơn một tháng. Với Cúc Tần, ba mươi mấy ngày vừa qua đầy ắp công việc, đầy ắp những dòng chữ bản thảo của Niên. Dẫu bận bịu với công việc coi thi, chấm thi tú tài, cô vẫn luôn cầm trong tay xấp bản thảo ấy. Hơn hai trăm trang đánh máy chữ, giấy cỡ lớn, cô đã đọc hai lần. Những đoạn Cúc Tần lưu tâm, cô đọc đi đọc lại mãi. Nhân vật xuyên suốt ba phần ''Những Mùa Thơ Dại'' của Niên là Nguyễn. Một Nguyễn tâm tình, chia sẻ nỗi niềm với một dáng dung tưởng tượng, như An-nơ Phơ-răng, như Tú Uyên của ”Bích Câu kì ngộ” (20). Một Nguyễn vừa mơ mộng, lãng đãng, vừa đấu tranh cho hòa bình và thống nhất, độc lập và tự do của Tổ Quốc trong mấy năm cuối bậc trung học. Một Nguyễn từ đại học Huế di tản vào Sài Gòn. Một Nguyễn vừa tức tưởi vừa hân hoan, choáng ngợp rồi say mê trong hào khí cách mạng - hào khí vừa bừng sáng vừa lắng sâu trong tim những người giản dị, dân dã trở về từ bao cánh rừng Trường Sơn, từ bao vùng đất bên kia sông Bến Hải. Một Nguyễn đam mê học tập và sinh hoạt. Một Nguyễn từ thơ lãng mạn đã đến với thơ cách mạng bằng những bước vừa bồng bột, vừa sâu lắng. Một Nguyễn của năm tháng khó khăn, thiếu ăn, thiếu mặc vẫn lạc quan giảng dạy hết mình, với ước vọng chất anh hùng lao động sẽ ngấm vào học trò, vào những bài thơ anh viết. Một Nguyễn bỏ trường lên Sài Gòn kiếm sống, bất đắc dĩ, cũng vội xem đó là trường đại - học - cuộc - đời (21). Sách vở bấy giờ là những con người thật chứ không phải hình tượng văn chương. Một Nguyễn trải nghiệm thứ tình yêu đầy tính dục, với cô gái Thùy Mị sống đến tận cùng mọi cảm xúc tâm hồn lẫn cảm giác xác thịt. Một Nguyễn bán sách báo cũ ở vỉa hè cháy nắng, đầm mưa, ngập bụi của Sài Gòn một thuở thiếu thốn, túng quẫn. Một Nguyễn sống với tổ ấm được xây kết bằng rác rến sách báo cũ, bên cạnh Kiều Vân và bé Tục Ngữ nào đó. Tất cả, tất cả những chặng đường, những bước ngoặt của một con người đã được hư cấu thành hình tượng tiểu thuyết để ghi dấu ấn chung của một lớp người trong một giai đoạn cụ thể. Nguyễn không hẳn là Niên. Nguyễn là những Niên, những người cùng lứa tuổi, cùng hoàn cảnh, cùng tâm trạng. Cúc Tần đọc, ngẫm nghĩ. Cúc Tần đọc ''Những Mùa Thơ Dại'' bằng trái tim người tình đọc trái tim người tình. Cúc Tần hi vọng, qua hình tượng nhân vật Nguyễn, cô có thể thấy bóng dáng Nguyễn Văn Phần, tâm hồn và tư tưởng Phan Cát Niên. Trước hết, Cúc Tần đọc theo yêu cầu của trái tim cô như thế.
Tháng đầu của mùa mưa Sài Gòn, những đêm khuya sau khi Lá Xanh tắt đi các bóng đèn màu, cổng và cửa đã đóng, những buổi sáng, buổi chiều ngồi một mình ở quầy cà phê, ngó bao người khách chuyện trò, nhấm nháp các loại thức uống, Cúc Tần không chờ Niên nữa. Cô biết anh ấy chìm trong một bi kịch, không lối thoát nào khác là tập lãng quên, như chính cô, cũng đang tập lãng quên. Không thể có Tú Uyên và Giáng Kiều giữa đời thực bây giờ sao? Cúc Tần thành thật với mình, đôi khi cô ước chính cô là cô Tấm Giáng Kiều của Tú Uyên Niên. Cô nhớ một nhân vật của Hem-ming-guây (22), trong ''Chuông nguyện hồn ai'', đã cố gắng sống bảy ngày như bảy mươi năm. Bảy ngày cũng đủ cho khát vọng một đời. Kiều - Uyên có đến ba năm trăng mật, rồi có con với nhau, và muôn thuở ở cõi tiên. Yằ tưởng lãng mạn một cách táo bạo, bi đát! Mộng mơ, ngẫm lại dẫu sao cũng bi đát. Không. Khát vọng tình yêu đương đích thực, hạnh phúc đích thực ấy vừa đời thật vừa rất tiên giới giữa cõi người ta này. Bây giờ cô mới thấm thía chất lãng mạn của những tình huống bế tắc, của những con người không tìm ra lối thoát giữa đời. Một phân số người lãng mạn nào đó không hề yếu đuối, ủy mị trong những ước vọng bay bổng, vượt thoát một cách lành mạnh. Thương mình, thương Niên và thương những tâm hồn lãng mạn đó. Thương, thương lắm những khát vọng lãng mạn khỏe khoắn!
Cúc Tần năm mười ba tuổi cũng yêu một Gương Mặt Tình Yêu tuy không phải như nhân vật Nguyễn. Nguyễn cô đơn và cô độc. Cô chỉ mộng mơ. Mười ba tuổi còn bé quá để có người tình. Cúc Tần không đua đòi tập tành cặp đôi. Cúc Tần chỉ yêu một nhân vật hóa thân từ tác giả của tiểu thuyết. Đấy là hình tượng cô không còn gặp được nữa, vì bấy giờ bản thảo nghe đâu đã bị đốt, tác giả nghe đâu đã chết. Nhân vật bao giờ cũng sâu sắc, phong phú hơn người thật, vì nhân vật được khắc họa bằng văn chương. Người-chưa-và-không-thể-gặp-lại thường có hào quang do ảo tưởng của người chưa và không thể gặp người ấy. Bây giờ, ở tuổi ba mươi hai này, đã gặp Niên, đọc hết ba mươi sáu năm đời nhân vật Nguyễn, cô tỉnh ra thêm một chút. Cô không còn ngây ngô để ngã bệnh với cơn đau vỡ mộng. Cúc Tần đã yêu Niên với đôi mắt nhìn tỉnh táo của cô, yêu Niên với những nét tầm thường đời thực của anh. Trước đây, cô yêu Niên bởi Niên là Niên. Bây giờ, cô yêu Niên khi đã biết Niên chính là Phần. Hơi ngỡ ngàng. Có phải một Nguyễn Văn Phần Tú Uyên trong vô thức đã xui khiến cô trực giác ra Niên khi chưa biết Niên là Phần. Cô chẳng hiểu sao cô từ chối tình cảm của Điệp. Cô không thể nào hiểu vì sao cô yêu Niên. Trước đây là thế. Bây giờ cô chợt trực nhận, hiểu ra, và có thể đúng lắm chứ.
Cúc Tần cứ lẩn quẩn với chính mình để tìm thấy mình, cứ trở đi trở lại một ý tưởng...
Nhân vật Nguyễn với ba mươi sáu năm sống, từ mấy trăm trang bản thảo, đã trở thành kí ức của cô. Sao mình không thể không lãng mạn với Tú Uyên Niên? Phải dám lãng mạn với anh ấy chứ! Cúc Tần tuổi mười ba và Cúc Tần ba mươi hai tuổi không thể mất Niên được nữa! Cúc Tần nghĩ thế. Cúc Tần run sợ với ý nghĩ táo bạo ấy. Nguyễn, tất cả mọi ngóc ngách tâm hồn, tư tưởng, mọi bước ngoặt cuộc đời, mọi sa đọa, mọi vượt thắng của hình tượng đều chưa đáng quan tâm. Quan trọng với Cúc Tần lúc này là phải hiểu ''Bé Con Yêu Dấu - Giáng Kiều'' của Niên, Thùy Mị và Kiều Vân của anh ấy. Cúc Tần không muốn nói chính trái tim cô đã nếm thấy vị đắng và cay của sự ghen tuông, đang sẽ sàng len vào.


2


Có một điều bất ngờ là cô bé Cúc Tần mười ba tuổi năm nào đã tình cờ gây nên một xúc động trong tâm hồn Nguyễn. Cúc Tần run lên, xúc động ứa nước mắt khi đọc thấy chi tiết này trong bản thảo của Niên.
... Nguyễn đứng sau tấm ván ép nối liền chiếc tủ đứng thô sơ dùng để đựng sách giáo khoa, giáo án với vách tường xi măng. Tấm ván ép, chiếc tủ ngăn căn phòng làm hai, phía trước là phòng khách, nơi soạn, chấm bài, phía sau là phòng ngủ với mấy chiếc giường cá nhân. Nguyễn nhìn qua một lỗ đinh, thấy cô Hoàn và một cô bé khoảng mười ba, mười bốn tuổi. Cô Hoàn hỏi Tẩm, một giáo viên ăn ở cùng phòng với Nguyễn:
- Nguyễn đi thật rồi sao? Rời trường hôm trước tết kia à?
Cô bé mở to mắt như ghi nhận chữ ''Nguyễn'', trong khi Tẩm nói:
- Ảnh đi rồi. Dạ, trước tết. Bực mình lắm, có lẽ vậy.
- Bậy thật! Tôi không ngờ! - cô Hoàn thở dài, cau mặt, còn cô bé ứa nước mắt - Thật đáng tiếc! Biết đâu mà tìm đây!
Nguyễn cũng muốn khóc trước khóe mắt rưng rưng của cô bé. Anh nghĩ đấy là một cô bé giàu cảm xúc. Nguyễn càng để ý quan sát cô bé: đôi mắt to, gương mặt xinh xắn, hiền hậu rất đỗi ngây thơ. Đây là lần đầu có người không phải học sinh của anh, đã ứa nước mắt vì anh. Điều đó làm anh muốn khóc bởi cảm động.
... Thật ra, Nguyễn chưa đi được khỏi Mỹ Tho hôm hai mươi sáu áp tết, vì xe cộ hồi ấy rất khó mua vé, nhất là vào dịp ấy. Nguyễn chỉ ra khỏi nhà tập thể, ghé ở lại tại nhà một học sinh nam khá thân thiết với anh. Sáng mùng ba tết anh lại đến nhà tập thể. Thấy cô Hoàn, anh lánh mặt sau khi dặn dò Tẩm. May thay anh giáo Tẩm này đối đáp thật suôn sẻ. Và may mắn nhất là nhờ vậy, Nguyễn hiểu thêm tình cảm sâu đậm của cô hiệu trưởng Hoàn, ghi nhận được đôi khóe mắt rưng rưng của một cô bé xa lạ.
... Sáng mùng bốn tết, Nguyễn vẫn chưa mua được vé xe lên Sài Gòn. Cô Hoàn mua được cho cô bé và một người đàn ông bà con. Lần thứ hai, Nguyễn thấy rõ cả dáng hình của cô bé, khi anh ngồi ở một quán cóc tại bến xe nhấm nháp cà phê đen sặc mùi bắp rang với hạt cau xay vụn. Không làm sao anh quên được giây phút cảm động sáng hôm qua lẫn giây phút vừa muốn đến hỏi thăm tên cô bé, vừa ngại phải gặp cô Hoàn, mà chắc chắn sẽ khó xử với Nguyễn. Nhưng tiếc thay, gương mặt cô bé đã mờ nhòa trong trí nhớ anh vì chưa kịp khắc đậm, sau rất nhiều năm tháng! Tuy thế, trong những lúc cay đắng nhất, Nguyễn vẫn thường nhớ lại đôi khóe mắt rưng rưng của cô bé, có lẽ là cháu ruột của cô Hoàn. Đôi khóe mắt rưng rưng ấy suốt đời còn long lanh trong tâm hồn Nguyễn.
Cúc Tần ứa nước mắt mỉm cười. Trong trí nhớ của cô, Cúc Tần cũng không sao quên được giây phút mắt rưng rưng, nghẹn ngào lẫn thất vọng thuở ấy. Nghẹn ngào thương nhân vật Nguyễn có những năm tháng côi cút ở Quảng Trị xa xưa. Thất vọng bởi không thể gặp tác giả Nguyễn Văn Phần.Bấy giờ, cô đã từ Sài Gòn về Mỹ Tho với ước mong tìm gặp! Cúc Tần không ngờ anh Phần thuở ấy đã nhìn thấy cô và bây giờ Niên đã đưa vào tiểu thuyết. Cúc Tần sung sướng, cảm động gặp lại mình năm mười ba tuổi qua trang viết của Niên. Cô muốn khóc cảm ơn ngẫu nhiên của cuộc sống trần gian này. Cúc Tần cũng không ngờ Niên lại đổi tên cô Sông Phố thành Hoàn!
Cúc Tần hiểu Niên có thể đã hư cấu nhiều đoạn, thay đổi, thêm thắt, hoặc diễn lệch, giảm bớt nhiều chi tiết, nhiều tình huống, nhưng có rất nhiều đoạn, chương, chi tiết hầu như chép lại, chụp lại từ cuộc sống thật như chúng đã diễn ra. Tất cả vì yêu cầu của nghệ thuật. Không những Cúc Tần, cô Sông Phố, mà cả thầy giáo Chí, cô giáo Quỳnh - vợ thầy, cả Hoà Bình lúc mới chín tuổi nữa, cũng đã được Niên ghi nhận lại, với những cái tên cũng khác.
... Thầy giáo Vĩnh, bí thư chi bộ cũng đồng thời là thư kí công đoàn trường, vốn là dân gốc Mỹ Tho. Thầy Vĩnh trong những năm sáu mươi, bảy mươi được gửi lên Sài Gòn học. Thời gian ấy, thầy là một trong những ngòi pháo của các cuộc đấu tranh tại thành thị. Trưởng thành trong phong trào sinh viên học sinh Sài Gòn, thầy được kết nạp vào Đảng Nhân Dân Cách Mạng (Đảng Lao Động Việt Nam) từ năm hai mươi mốt tuổi. Chính thầy Vĩnh thuở đó đã giác ngộ cách mạng cho cô sinh viên sư phạm Trịnh Thu Hoàn. Cô Hoàn từ phong trào đấu tranh của Phật Giáo chống Ngô Đình Diệm, Thiệu - Kỳ - Hương, đến với Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam. Tốt nghiệp đại học xong, thầy Vĩnh và cô Hoàn vẫn vừa giảng dạy vừa đấu tranh. Cô Hoàn lại kết hôn với một giáo viên cùng trường có khuynh hướng tiến bộ nhưng rồi ngả dần về phía cầu an, trung lập. Bất đồng chính kiến làm rạn nứt gia đình, cô Hoàn bồng hai con, thuê nhà đi ở riêng. Sau đó, bị bại lộ, cô Hoàn phải mang hai con về Cần Thơ gửi ngoại nuôi, để vào bưng biền. Sau bảy lăm, cô Hoàn với thầy Vĩnh lại về tiếp quản chung một trường. Thầy Vĩnh từ lâu đã kết hôn với một sinh viên gốc Thái Trắng đâu ngoài Việt Bắc, gia đình vào Nam từ năm ba mươi tám, là cô Huỳnh. Cô Huỳnh cũng đảng viên. Họ đã có hai mặt con. Bé Hoà rất dễ thương.
... Nguyễn vô trường nhận công tác giảng dạy được một vài tháng, anh mới có dịp ghé thăm nhà thầy Vĩnh, cô Huỳnh. Căn nhà nhỏ trên một đường phố vắng. Hồi đó, người ta đã đi xe đạp lại khá nhiều,thỉnh thoảng mới thấy còn một chiếc xe gắn máy chạy qua.
Qua một vuông sân rộng, Nguyễn vào nhà với Tẩm. Thầy Vĩnh bắt tay hai giáo viên trẻ của mình, niềm nở pha trà, rót nước. Không ai có thể nghĩ thầy Vĩnh là một đảng viên dày dạn kinh nghiệm đấu tranh ở thành thị...
... Chính trong căn nhà ấy! Vào dịp chuẩn bị thi học kì một, sau khi Nguyễn dạy học được một năm, Nguyễn đã được mời về nhà riêng để làm việc với thầy Vĩnh trong một buổi chiều. Lạ thay, con người dày dạn kinh nghiệm đấu tranh thành thị và công tác trí vận ấy, bây giờ đã quan liêu ''lên lớp'' cho Nguyễn, dù vẫn còn tế nhị mời về nhà riêng!
- Tôi không ngờ anh học đại học phần lớn học trình của cách mạng mà vẫn còn lạc hậu về tư tưởng đến vậy!
- Thưa anh, là sao ạ? - Nguyễn bối rối, ngạc nhiên.
Thầy Vĩnh hất hàm:
- Anh suy nghĩ lại đi! - rồi quay lại phía sau - Em ơi, nhờ lấy giúp cái cặp nghen.
Cô giáo Huỳnh mang cặp ra, nói giọng Bắc pha Nam:
- Chào anh Nguyễn. Đây, cặp đây, anh Vĩnh!
Thầy Vĩnh rút ra xấp bản thảo. Nhác thấy, Nguyễn giật mình. Bản thảo anh để trong rương dưới đầu nằm của giường cá nhân, sao lại vào tay ông bí thư chi bộ được! Anh cố giữ vẻ điềm tĩnh.
- Cái này anh mới viết?
Nguyễn đáp như cái máy:
- Không. Từ bảy tư, sau bảy lăm một hai tháng.
- Sao mới vậy? Giấy với lại mực đều mới!
- Tôi cất kĩ trong mấy lớp bao ni lông.
- Sao anh không chữa lại? Tốt hơn nên đốt bỏ hay xé đi.
Nguyễn ngỡ xé xác anh, đốt thân anh.
- Bản thảo là máu thịt mà anh!
- Bởi vậy tôi mới không ngờ!
Nguyễn hiểu ông bí thư nói anh đỏ vỏ xanh lòng.
- Tôi định sau này hẵng chữa. Chữa bây giờ vẫn khó in.
- Không ai cho in đâu. Khó lắm.
- Em vẫn đăng thơ dài dài trên báo. Còn cái này phải in thành sách. Mươi năm sau chữa lại rồi in. Bây giờ giấy mực hiếm...
- Anh không thấy là nó còn duy tâm, siêu hình, lãng mạn và suy đồi sao? Anh phê phán chưa triệt để. Anh còn thật thà quá.
- Tư tưởng em bây giờ vượt lên rồi, vượt xa mức ấu trĩ ấy.
Thầy Vĩnh nói, gật gù:
- Nay ta cùng phê phán trong tổ ngữ văn nghen!
Nguyễn cay cú im lặng. Điều anh bực nhất là tại sao từ rương anh, lại nằm đây, cái bản thảo ấy! Và tại sao lại phê phán trong tổ ngữ văn! Đó đâu phải giáo án hoặc tài liệu ngoại khóa!
Nguyễn chào, về trường trong ý tưởng bị rình rập, nghi ngờ... Ai đã xúc xiểm gì thêm chăng?
Cúc Tần mỉm cười. Quả là chuyện không đáng gì, một thời vẫn căng thẳng thế đấy. Điều cô mừng là ngay lúc ấy, Niên đã nhận ra vấn đề, còn việc bực mình là chỉ vì bị ''lấy trộm'' và bị ''đánh tập thể''. Niên đã viết một câu rất hay: ''Chẳng lẽ lấy áo quần thời ấu trĩ để đo kích thước của người đã trưởng thành hơn?''
Với Cúc Tần, điều Niên hận hay không hận chuyện cũ ấy, cô đã hiểu. Ngoài việc cô quan tâm nhiều đến điều đó, cái chính là cô thích tập bản thảo thuở nọ, dẫu sau này, cô thấy lời kết án ấy không phải không có lí.
Năm tháng qua đi, có thể bây giờ Niên đã hạ thấp mức tư tưởng của anh hồi ấy. Hồi ấy, có thể anh đã trưởng thành hơn mức đã ghi nhận vào hình tượng Nguyễn năm đó. Có thể như vậy, để hình tượng tiểu thuyết mang dáng vẻ tiểu thuyết hơn! Hay anh sa vào ''công thức người trí thức hay dao động''?
Đấy chỉ là hai đoạn ngắn cô lưu ý không nhiều. Cúc Tần lưu ý nhiều hơn nhân vật Thùy Mị và nhân vật Kiều Vân. Đây là hai điển hình cho hai phân số trong giới trí thức? Bản thảo trên tay cô nếu là tự truyện, Niên có cần điển hình hóa không?


3


Cúc Tần không biết trong đời thật Thùy Mị xinh đẹp, ngọt ngào và nồng cháy như thế nào. Niên đã khắc họa một hình tượng có lẽ với nhiều đam mê, chăm chút nhất. Có thể Thùy Mị cũng chỉ là Giáng Kiều của Tú Uyên, Giáng Hương của Từ Thức. Có thể cô ấy chỉ xinh đẹp, ngọt ngào với Nguyễn qua đôi mắt bên trong tâm lí của Niên. Có quá nhiều sự đánh giá một vẻ đẹp hết sức chủ quan. Tình yêu là một sự chủ quan mù quáng nhất, đến mức phải nghĩ rằng chính tính chất chủ quan mù quáng ấy làm nên cảm thức yêu đương! Cúc Tần hiểu vậy. Cô vừa ganh tị, vừa thoáng chút mỉa mai, khi đọc mối tình cháy bỏng của Nguyễn với Thùy Mị. Đấy là một mối tình với quan niệm yêu đương Cúc Tần từng biết đến qua phim ảnh, văn chương, cả trong đời sống thật của bạn bè. Nhưng Niên vẫn khắc họa bằng cách rất riêng của anh.
... Đứng trên gác gỗ nhìn xuống con hẻm, Nguyễn cảm nhận đến tận cùng nỗi bơ vơ, cô độc. Côi cút từ nhỏ, Nguyễn ngỡ đã qua rồi tâm trạng đơn côi bi thảm. Không. Cô đơn thật khó quen. Nó là một cảm giác vật chất như cảm giác đói và khát. Làm sao quen đến mức nhịn đói và khát suốt đời! Con người có thể là Rô-bin-sơn (23) giữa hoang đảo nhưng không thể một mình giữa mọi người. Nguyễn bỗng cảm thấy mọi con đường, ngõ hẻm của thành phố là những dòng sông, anh là một thanh củi rều đã chết khô, trôi nổi giữa sóng nước với bao nhiêu đàn cá sinh động. Nguyễn cũng nghĩ anh chính là cụm lục bình đang tím ngát hoa hoài niệm, hối tiếc. Nguyễn đã lên Sài Gòn, may gặp được người bạn cũ. Tân đã là nơi cho anh nương náu. Tất cả ở Tân là lòng hào hiệp: Không những cơm ăn, áo mặc, còn cả công việc nữa. Tân đã chỉ dẫn anh đi mua sách báo cũ ở các nhà trong thành phố lẫn ngoại thành, tỉnh nhỏ. Và Thùy Mị, em gái Tân, tốt nghiệp đại học, đang thất nghiệp, mang lại cho Nguyễn niềm vui bè bạn. Nhưng rồi Nguyễn không muốn làm phiền ba má Tân dù ông bà rất tốt, tốt cả trong hoàn cảnh khó khăn ấy, thời hậu chiến và bị cấm vận, thời của những sai lầm do nóng vội về kinh tế. Bây giờ Nguyễn đã thuê một phòng trên gác gỗ để ở riêng. Anh lại cô đơn và cô độc.
... Thùy Mị ngước mắt nhìn Nguyễn, đôi tay đưa lên đặt trên đôi vai của anh. Cô khẽ nhắm mắt lại, đôi môi hé mở. Hai bàn tay cô như bấu vào da thịt anh. Nguyễn nóng ran cả người. Anh thèm khát đặt trên đôi môi dâng hiến, đợi chờ kia một nụ hôn. Hai tay của Thùy Mị bỗng níu ghì gương mặt Nguyễn. Cô hôn anh bằng tất cả đắm say, nồng cháy. Nguyễn cũng ghì đỡ bờ vai và chiếc gáy tròn đầy cơ hồ đang run rẩy của cô. Đôi chân Thùy Mị như muốn khuỵu xuống. Nước mắt cảm xúc của cô tràn chảy, ướt hoen hai khuôn mặt, mặn nồng hai đôi môi đang mê dại gắn khít vào nhau. Nguyễn chỉ dám vừa nâng vừa ôm chặt lấy Thùy Mị. Cô mềm trong tay anh. Nguyễn biết đã đến lúc phải nhẹ nhàng bế Thùy Mị đến chiếc nệm trải trên sàn gỗ, hoặc phải khẽ khàng đặt cô ngã người lên ván gác đen xỉn, ngay chỗ hai người đang đứng. Bản năng đàn ông và sức mạnh của đứa trẻ thơ nghìn tuổi đầy uy dũng có tên là lương tâm đang chạm trán nhau trong xác thịt anh. Nguyễn chỉ đứng hôn Thùy Mị, cái hôn đầu đời của anh và có lẽ của Thùy Mị nữa, kéo dài cả dăm phút, dăm phút vô tận... Nguyễn bỗng rùng mình, vòng tay đang ôm chặt Thùy Mị, nâng lấy chiếc gáy và bờ lưng nóng bỏng của cô, bỗng lơi ra. Nguyễn nghe một cảm giác rã rời khắp thân thể anh. Đôi mắt Thùy Mị ướt đẫm nước mắt, mở ra nhìn anh đờ đẫn, thoáng chút xấu hổ, thoáng chút hụt hẫng.
... Thùy Mị đã đến với Nguyễn bằng tất cả chân thành, say đắm. Nguyễn yêu cô, thương cả cô nữa, bởi anh biết Thùy Mị, cô gái hai mươi ba tuổi này đang hoang mang trước một tương lai xám xịt. Cô gái Sài Gòn này mang tâm trạng của một phân số cư dân thành phố. Họ đã chết mọi hi vọng trước một hiện thực khá xơ xác, tiêu điều, túng quẫn. Tất cả mọi công ăn việc làm đều tạm bợ. Nguyên liệu thiếu và hết sạch. Máy móc hỏng và không phụ tùng thay thế. Gạo thiếu. Sữa cạn. Thuốc lá đen cháy phổi. Họ bỗng rất đỗi hiện sinh chủ nghĩa. Hoá ra, loại triết học này trước hết là một khuynh hướng nảy sinh từ một thực tại hoang tàn, đổ vỡ, không tương lai trong mắt họ. Nhiều người không đọc loại triết học này, chưa nghe ai nói tới, cũng sống rất đỗi hiện sinh. Hoá ra, hiện sinh là một tâm trạng hậu chiến, thời của những giá trị cũ đã đổ vỡ trong lòng người. Thùy Mị lần đầu yêu bằng một tình yêu đầy cảm giác tình dục như thế, trong tâm trạng bơ vơ, cô đơn, phó mặc như thế. Cũng có thể, biến tướng của triết học hiện sinh đã lây lan.
... Nguyễn và Thùy Mị đã sống với nhau bao buổi chiều, bao giờ khắc đầu hôm rất vợ, rất chồng. Một tuần vài lần, cô đạp chiếc xe cỡ nhỏ, cũ kĩ đến với anh. Họ bất chấp tất cả.
- Hai đứa mình ra phường kết hôn đi, Mị nhé - Nguyễn siết bàn tay cô.
- Không. Lấy gì sống! Làm sao nuôi con! - Thùy Mị lắc đầu, mỉm cười buồn bã - Cần gì cái giấy kết hôn hình thức ấy! - cô hôn phớt lên môi anh - Thế này là vợ chồng rồi! Cũng chung giường, chung mâm. Chỉ thiếu mỗi chung con! - cô cúi đầu, rồi lại mỉm cười nhìn Nguyễn - Cảm ơn anh đã gìn giữ để chúng ta chưa có con. Đừng có con nghe anh! Đừng ham nghe, ông chồng cưng!
Trong lòng Thùy Mị, đã bao lần cô tự bảo, Nguyễn là người chồng đầu tiên và duy nhất của cô. Cô đã trao hết trinh trắng của thể xác cô cho Nguyễn. Thùy Mị không hề nuối tiếc nhưng đôi khi cô chạnh buồn. Nhưng cô vẫn cảm ơn hạnh phúc. Họ mang lại hạnh phúc nồng nàn cho nhau. Họ là vợ chồng của nhau với ý nghĩa đích thực.
... Nguyễn hôn Thùy Mị, cái hôn âu yếm sau khoái cảm rã rời xương thịt.
- Hãy sống với nhau những năm tháng tuyệt vời nghe mình!
Nguyễn cảm thấy buồn, vì dự cảm mọi chuyện giữa anh với Thùy Mị chỉ là cuộc chơi yêu đương không hứa hẹn về sau. Anh nằm im lặng.
- Nghe không, mình ơi! - Thùy Mị cười, quay mặt sang anh.
Nguyễn sờ tay lên môi cô, vừa tỏ sự âu yếm, vừa xin cô lặng im.
... Họ ngồi xếp bằng trên sàn gỗ, tựa lưng kề nhau vào vách gỗ. Trước mặt là mâm thức ăn, mấy vỏ bia lăn lóc, hai chiếc li lấm tấm, chảy ròng mồ hôi lạnh bởi nước đá bên trong.
- Phải chia tay thật sao? Đã năm năm chồng vợ! Mình cưới nhau đi, để sống đàng hoàng, có con với nhau - Nguyễn nói, như van vỉ lần cuối.
Thùy Mị mỉm cười buồn buồn:
- Không. Em phải lấy chồng. Lấy chồng cho gia đình em, cả cho anh nữa.
- Em nói như cô điên, bà khùng! - Nguyễn gắt.
- Thật đó. Em vậy là đã có một đời chồng, với anh. Anh mãi là người chồng duy nhất của em - cô cười - Giờ em phải ''li dị'' anh để lấy một ông Việt kiều. Lần này có đăng kí kết hôn hẳn hoi - cô cười mỉa, buồn bã - Không cách nào khác. Nợ nần nhà em đã lên tới chục cây vàng. Anh cứ xem như em chết rồi - Thùy Mị lại cười, cô nói tiếp - Anh cũng phải lấy vợ khác cho đàng hoàng. Thỉnh thoảng ở nước ngoài, em gửi về giúp vợ chồng anh...
- Tôi không cần sự giúp đỡ giết người đó - Nguyễn ngắt lời, gắt lên. Anh nổi nóng thật sự. Nhưng anh hiểu Thùy Mị, cô chân thành đến đáng sợ.
- Thôi, uống đi anh. Quên. Quên hết. Tối nay là tối đầu tiên em ở lại với ông chồng cưng suốt đêm đó. Đồng ý nghen ông xã?
Thùy Mị bật cười khanh khách. Hai dòng nước mắt trên gương mặt xinh đẹp, phúc hậu, sắc sảo của cô chảy ràn.
... Người vợ đầu tiên của Nguyễn thế đấy. Suốt đời anh không bao giờ quên Thùy Mị. Anh cũng hiểu, chỉ duy nhất một mình anh trên đời này hiểu giá trị đích thực của cô. Mọi người đều dè bỉu cô. Chỉ riêng mỗi một anh hiểu sự hi sinh kì quặc của Thùy Mị. Cô là Kiều của Nguyễn Du sao, khi cô bỏ anh để lấy một Việt kiều nào đó? Chắc chắn Việt kiều ấy không phải là Mã. Nhưng dẫu sao, đó là cô gái có quan niệm sống lạ lùng, hi sinh tất cả bằng một sự hi sinh không bức thiết. Nợ nần ư? Cứ làm ăn tần tảo hay đắp đổi sao đó để trả dần! Còn anh, anh từ chối sự hi sinh ấy. Hi sinh thế là làm đau lòng anh, làm nhục trái tim anh, bôi nhọ vào gương mặt anh. Nguyễn điên lên trong niềm đau ấy, nỗi nhục ấy. Ngay anh, anh cũng bó tay trước mối nợ quá lớn của gia đình Thùy Mị và Tân. Ân nghĩa ấy làm sao anh đền đáp! Anh muốn uất lên, nghẹn ngào khi Tân cũng chia sẻ với anh niềm đau, nỗi nhục ấy. Tân bảo, dẫu sao bên ngoài của cuộc hôn nhân xem ra cũng đẹp mặt, nhưng ngẫm nghĩ chỉ thấy nhục và đau. Anh Việt kiều ấy thật lòng, chấp nhận Thùy Mị như một đàn bà. Có lẽ chúng ta còn quá lí tưởng bởi xem nền móng của hôn nhân phải là tình yêu chứ không phải chỉ ý đồ nương tựa, dựa dẫm hay tiền bạc mua bán. Nguyễn cúi gầm mặt nhục nhã vì sự nghèo túng của anh trước tiếng thở dài của Tân.
... Thùy Mị mãi là Gương Mặt Tình Yêu ngời sáng với riêng anh, dẫu sáng với ánh sáng làm anh đau mắt bởi tủi thẹn. Tân nữa, Tân là người bạn anh chưa bao giờ có thể gặp người thứ hai như thế. Tân - bạn anh, ân nhân của anh, một người hào hiệp tận cùng, một trí thức yêu đời một cách buồn bã của thế hệ anh...
Cúc Tần đã đọc và xem nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn và bao nhiêu là phim ảnh, vở kịch về tình yêu. Cô không lạ gì thứ tình yêu đồng nhất với tình dục, tâm hồn hòa quyện bằng xác thịt, thương nhớ nhân vào cảm giác xác thân. Người ta bảo đấy mới đích thực là yêu trọn vẹn, hết mình. Người ta còn dè bỉu thứ tình yêu tâm hồn thuần túy, xem đấy là sản phẩm bịnh hoạn của loại người đạo đức giả, loại người mà chất đạo đức giả đã ngấm vào máu rồi ngỡ đấy là đạo đức chân chính. Họ không bao giờ nghĩ rằng con người có thể khác với động vật, chỉ hơn động vật chút đỉnh về mặt tinh thần. Không. Tình yêu trước giai đoạn vợ chồng phải tuyệt đối không nhục dục để phân biệt được người và thú. Trinh tiết phải là ranh giới để phân biệt được như vậy. Có điều, Nguyễn và Thùy Mị là vợ chồng với nhau cơ mà! Thực chất là vợ chồng dẫu chưa kết hôn trên pháp lí? Hay đó chỉ là cách nói để tự lừa dối lương tâm? Niên đã ngụy biện cho Nguyễn và Thùy Mị chăng? Cúc Tần thương hai nhân vật này đồng thời cũng lo sợ bị tập nhiễm. Cúc Tần hơi bất ngờ trước tình yêu của Niên dành cho họ (hay cho chính anh và cô gái đã trở thành đàn bà trong vòng tay anh?). Có khi cô thấy anh không làm chủ được cảm xúc, suýt tự nhiên chủ nghĩa. Niên miêu tả ân ái quá sinh động và hấp dẫn. Cảnh ấy từ trang viết đã hiện ra trong đầu cô mồn một. Cô nghe cảm giác xác thịt nóng bừng trong thân xác. Niên đã đánh thức dục vọng ân ái cô kìm chế đến mức chỉ đôi khi hiện ra trong giấc mơ lúc ngủ. Cô cảm thấy không thể không bị cuốn hút bởi hình ảnh ái ân Niên vẽ ra bằng chữ. Cúc Tần thích và ý thức rõ ma lực của những trang viết ấy - ma lực kích dục. Cúc Tần vừa thương, vừa thông cảm, vừa ngại hai nhân vật ấy của Niên. Cô hơi sợ cho chút cảm thương, cảm thông nảy sinh trong tâm hồn cô.
Niên lên án một thời điểm đã qua chăng? Bằng bi kịch tình yêu của Thùy Mị - Nguyễn, Niên phản ánh được tính chất bi đát của giai đoạn lịch sử đó. Nhưng Niên cũng chỉ ra được những nguyên nhân xa và gần, đồng thời nghiệm rõ cơ sở xã hội - lịch sử của khuynh hướng hiện sinh chủ nghĩa. Thương cảm, chua xót, ngậm ngùi, biết ơn, yêu dấu nồng đượm, thấm thía vào mỗi chữ của Niên. Có lẽ Niên cũng khá tỉnh táo phê phán được quan niệm hi sinh trong tình huống anh cho là chưa phải bức thiết, cũng phần nào Niên lờ đi quan niệm sống về việc xây dựng gia đình phải có cơ sở vật chất tiện nghi đầy đủ của Thùy Mị.
Chán đời và hưởng lạc đâu phải mới mẻ gì! Có một giai đoạn văn chương, kẻ sĩ Bắc Hà xem thú hưởng lạc như một lối thoát. Họ đã sáng tạo nên một dòng văn học ả đào! Nguyễn và Thùy Mị lấp đầy cô đơn bằng tình vợ chồng tạm bợ, xét đến cùng, đâu đến nỗi? Không. Cô đã quá khắt khe, cũng đã quá dễ dãi chăng, trong thẩm định. Cúc Tần sợ phút ghen tuông chi phối sự đánh giá của cô trước tác phẩm của Niên.
Còn cô với Niên nữa, bi kịch hiện cô lẫn Niên đang bế tắc, có lên án xã hội không? Có những bi kịch chỉ là bi kịch cá nhân. Bi kịch cá nhân là muôn thuở. Những bi kịch ấy chỉ do ngẫu nhiên của ngẫu nhiên, cá nhân với cá nhân. Bản chất tình yêu chỉ là một với một. Đôi, chứ không thể ba. Do đó, mãi mãi vẫn còn những tình yêu đau đớn như cô với Niên.
Liệu Cúc Tần có rơi vào ý chí luận, buộc mọi tác phẩm hiện nay và sau này mãi mãi phải loại trừ nguyên nhân xã hội trong các bi kịch? Cô lại tô hồng một cách khiên cưỡng nếu cô là nhà văn? Lại sai lầm như một thời đã sai lầm phổ biến? Không. Cúc Tần không ngây ngô đến thế. Văn chương phải phản ánh đúng sự thật, dẫu là sự thật đau lòng, bởi thiên chức của nhà văn là ''thư kí của thời đại'', là ''bác sĩ của tâm hồn'' (24). Là bác sĩ của tâm hồn, của xã hội nữa, nhà văn phải chỉ ra căn bệnh, nguyên nhân sâu xa, trực tiếp, dẫu bó tay vì chưa có thuốc chữa.
Cúc Tần thấy ý tưởng của cô đã trượt vào lí luận... Cô mỉm cười. Dẫu sao, vâng, dẫu sao cô không thể không thương Nguyễn của Thùy Mị, Thùy Mị của Nguyễn. Vâng, đó là tình chồng vợ xót xa, nồng mặn. Cúc Tần chỉ trách, sao họ không công khai với mọi người bằng một lễ cưới đơn sơ, đạm bạc, giao ước với nhau hẵng khoan sinh con? Không. Rõ ràng họ chưa thật minh bạch với nhau và với đời.
Cúc Tần sực nhớ một đoạn thơ của Niên viết về Phạm Thái, người tình thi sĩ của Trương Quỳnh Như, hai nhân vật của Sơ Kính Tân Trang hôm nào nhóm sinh viên hóm hỉnh nhắc đến ở Lá Xanh này:
Chiêu Lì thầm gọi ai
trăng trời vỡ, trăng nước
vỡ. Cuồng trung, thở dài
chuếnh choáng, dốc cạn chai!
Tất nhiên, chỉ thoang thoảng giống ở khía cạnh tình cảm yêu đương lãng mạn. Họ không mảy may ''hoài Lê'' đến rồ xuẩn như đôi bạn tình xưa, dẫu cuộc sống mỗi người chật vật, ngặt nghèo, khốn đốn. Họ không phải là Nguyễn Du, Cao Bá Quát, Bà Huyện Thanh Quan... Họ chỉ là nạn nhân của một thuở giao thời.


4


... Thùy Mị đã lấy chồng! Ngày cô theo chồng ra nước ngoài, Nguyễn đứng trên bao lơn vẫy tay đưa tiễn tại phi trường Tân Sơn Nhất. Nguyễn đã vào phòng vệ sinh ôm mặt khóc. Đợi tỉnh táo trở lại, anh rửa mặt, tự gượng mỉm cười vài nụ mếu máo, rồi mới bước ra hành lang, nơi khách đang đứng chờ chuyến bay kế tiếp, để tìm gia đình Tân. Mọi người thân của Thùy Mị, và cũng là của anh, dẫu không chính thức, đã ra về.
Chưa bao giờ Nguyễn thấy nghèo khó làm con người đau xót đến thế. Bây giờ, anh mới hiểu ra giá trị đồng tiền. Có tiền, anh đã có một hạnh phúc trọn vẹn đến suốt đời với Thùy Mị. Có tiền, anh đã giữ được cô gái đã thành đàn bà trong tay anh. Đó là cô gái đầu tiên cùng anh biết hạnh phúc chăn gối, dẫu là tình chăn gối trong hoàn cảnh rất tạm bợ. Nhưng điều quan trọng nhất, ấy là chỉ một mình anh hiểu được Thùy Mị tận lòng cô.
Nguyễn bơ vơ một mình đạp xe về căn gác gỗ, nơi anh và Thùy Mị có bao kỉ niệm!
... Mãi đến hơn một năm sau, Nguyễn mới tỉnh ra. Anh tự trách anh, trách cả hai, sao có đến những năm năm chồng vợ ỡm ờ đến thế. Họ đã trưởng thành, có thể kết hôn, không ai ngăn cấm, sao Thùy Mị vẫn thích lao vào khoảng giữa của tình yêu trinh trắng và hôn nhân. Cô đã cùng anh đục vào bức tường đạo lí một cánh cửa giữa hai cánh cửa! Mặc, đúng anh lẫn Thùy Mị đã mặc kệ tất cả! Nguyễn vừa nuối tiếc vừa tự khinh. Anh mong Thùy Mị tha thứ cho anh sự tự khinh bỉ này. Thật lòng mình, Nguyễn đã yêu cô say đắm, với tất cả quý mến, trân trọng. Nhưng Nguyễn cố tự răn dạy anh, phải học lại bài học đạo lí sơ đẳng, bài học đã phôi pha trong anh. Hãy tập lại cách nhìn đứng đắn. Anh gượng gạo tập lên án cuộc tình ấy. Phải tàn nhẫn với anh, phải nghiêm khắc với chính anh, phải khắt khe và vô ơn với Thùy Mị. Trong nhiều khuya vắng, anh nhớ cô, nhưng cứ tự nhủ cả hai đều yêu nhau sai lầm đến mức đáng căm ghét, phỉ nhổ. Anh muốn nhổ nước bọt vào nỗi nhớ da diết trong anh. Nhưng sao nặng nề đến thế! Họ chân thật, vô tư, nồng nàn yêu nhau một cách sa đọa. Nguyễn dằn vặt, tự đấu tranh trong khổ sở. Anh tự kỉ ám thị chính anh về sự trong sạch, trinh trắng của tình yêu như thuở mới lớn, với quá nhiều đêm vật vã. Mong sao Thùy Mị sẽ không trách sự vô ơn này của anh... Không. Không thể khác được, anh vẫn yêu Thùy Mị!
... Cùng một thời điểm, lúc Tân đã dần dà thuê được một căn mặt tiền sau nhiều năm tích góp với vợ, để tiếp tục bán sách báo cũ, Nguyễn cũng làm được giấy tờ mới. Lúc ấy, anh tự khai là dân kinh tế mới của thành phố về lại thành phố, nên được chấp nhận. Anh đã đổi bút hiệu từ sau khi rời bỏ trường từ Mỹ Tho lên Sài Gòn. Nguyễn lấy bút hiệu làm tên thật.
Một thời gian sau, Nguyễn rời vỉa hè vì phong trào làm sạch đường, sạch lề bắt đầu. Anh cũng tìm một căn nhà có mặt tiền khả dĩ bán được sách báo cũ như Tân, nhưng tiền thuê mặt bằng khó kham nổi.
... Rồi Nguyễn gặp Kiều Vân.
Cái tên kép là lạ làm anh chú ý. Biểu tượng của tài hoa truân chuyên và biểu tượng của phúc hậu, vô tâm, vô tài. Không, Vân không vô tâm, Vân chỉ vô tư, ưu tài thôi... Nguyễn ghen chi với người phúc hậu cơ chứ! Nguyễn thiên vị chi với người tài hoa cơ chứ!... Dẫu sao, Kiều Vân là một kết hợp đẹp, trọn vẹn. Nguyễn cay đắng nhiều rồi, anh chỉ thích tài được kết hợp với phúc thành một số phận. Kiều Vân chưa là số phận ấy, đúng hơn, là ước vọng ấy, ước vọng vượt quá tầm hiện thực!
Và anh yêu Kiều Vân, dù thực tế Kiều Vân không đẹp, không tài, chưa hẳn hứa hẹn sự phúc hậu. Đúng ra anh đã mệt mỏi, quá cô đơn. Anh đến với Kiều Vân trong tâm trạng ấy, qua sự giới thiệu của Đông, bạn đồng nghiệp. Nguyễn lại yêu như yêu một ước vọng không thành!
Nguyễn chỉ biết Kiều Vân trước đây dạy học, và chỉ thế. Anh không cần biết gì hơn. Không cần biết nhiều lí lịch, quá khứ của nhau làm gì. Nguyễn chỉ cần hiện tại, tương lai của nhau. Lí lịch, quá khứ anh có gì vinh quang, quý báu! Mồ côi mồ cút, nhà nghèo, hết nhờ bác họ này đến anh họ kia, bà dì mòn mỏi chờ chồng tập kết ngoài Bắc về, giờ sống với hai cô gái con riêng của chồng đang cảnh muộn mằn, bản thân anh đến giờ vẫn tứ cố vô thân! Hơn nữa, Nguyễn không thích định giá trị của một con người bằng bà con thân thuộc của con người ấy, thậm chí, bằng quá khứ của chính người ấy. Mỗi người có thể sống nhiều kiếp khác nhau với từng giai đoạn của cuộc đời mình. Nguyễn và Kiều Vân có thể giúp nhau để mỗi người tự đổi đời, đổi kiếp. Như thế là nhân đạo với nhau một cách tích cực dẫu hơi phiêu lưu. Nhưng Nguyễn tin ở con mắt của anh, tin ở bạn anh. Đông là một người đáng tin cậy.
... Nguyễn đến cửa hàng của Đông như đã hẹn với nhau hôm trước. Đông đang ngồi sau chiếc bàn nhỏ, đọc sách, ghi chép dưới chụp đèn. Một người nữ khoảng hai mươi sáu tuổi, tóc cắt ngắn ngang vai, dáng hơi thấp đậm, gương mặt trông cũng dễ nhìn, đang ngồi phía trước cửa hàng sách báo cũ. Dăm người khách, kẻ đứng, người ngồi chồm hổm, tìm trong các kệ sách báo những cuốn, những tờ đang cần, hoặc thích thú xem những gì nhặt được trên tay một cách bất ngờ.
Đông bắt tay bạn, kéo ghế mời ngồi.
Đông nói khẽ:
- Em họ của tôi đó. Ông thấy thế nào?
Nguyễn cười, cũng nói khẽ:
- Không thể sống lêu bêu mãi được. Sự bầm dập dạy cho tôi biết dễ tính, ông hiểu quá rồi mà Đông. Tôi cần sự ổn định cuộc sống riêng để viết. Hiểu nhau quá mà, còn hỏi!
- Ông có thấy suy nghĩ của ông nó già nua quá không? - Đông hơi ngần ngại nhìn Nguyễn - Ông mệt mỏi quá rồi đó, Nguyễn! Chuyện cưới vợ chứ trò đùa đâu!
Nguyễn hơi giật mình.
Đông nói, sau một lúc cả hai người im lặng:
- Thì cứ ra trước, gặp nhau cho biết?
Rất may mắn lúc đó vợ Đông đang từ xích lô ngoài đường bước vào, theo sau là người đạp xe vác trên vai một bao tải nhỏ đựng đầy sách báo cũ. Bỏ bao sách xuống, người đạp xe ra vác vào một bao khác. Vợ Đông vừa mua được một mớ hàng ở đâu đó về.
Lát sau, vợ Đông trông hàng thay. Đông mời cô em họ và cả Nguyễn ra lề đường, ngồi sau xe nước mía, trên những chiếc ghế nhỏ quanh chiếc bàn phủ ni lông đã được rịt lại bằng thun cắt từ ruột xe. Đông gọi ba li nước mía. Cô gái ngỡ Đông bàn chuyện mua bán sách báo cũ, ngồi im sẵn sàng lắng nghe.
Thấy Nguyễn nhìn cô em họ của mình với nụ cười, Đông giới thiệu:
- Đây là anh Nguyễn, bạn anh. Đây là Kiều Vân, cô giáo, chỗ bà con, nay đã thôi dạy học.
Ngồi thêm một chốc, Đông xin lỗi, nói vào nhà có việc, hẹn sẽ ra lại ngay. Nguyễn bắt chuyện:
- Kiều và Vân. Cái tên của mọi mơ ước! Tài và Phúc.
- Không dám đâu! - cô gái thật thà - Anh Đông đặt cho em đấy... Ngược lại, bất tài cộng với vô phúc thành em!
Nguyễn khoát tay, lại mỉm cười:
- Xin lỗi. Chỉ đùa cho vui chuyện. Cái tên, cái họ, thậm chí mọi cái liên quan đến tên họ đều không có nghĩa gì cả. Nói thế, Kiều Vân có phật lòng không? - Nguyễn nói - Em khiêm tốn quá!
Cô gái lắc đầu. Nguyễn nhìn kĩ một cách bạo dạn hơn, và anh nghĩ Kiều Vân có thể là một người vợ tốt, dẫu Nguyễn không thích trò xem tướng mạo. Kiều Vân mắc cỡ, nhìn xuống mặt bàn.
- Quê quán Kiều Vân hẳn trong tim Nguyễn Du thôi?
- Quê em ở...
Nguyễn cười, ngắt lời, vì qua Đông anh đã biết điểm này:
- Không. Chỉ nói văn hoa một chút, vớ vẩn thế thôi mà.
Nguyễn bỗng có cảm tình với cô gái mới quen bởi nét chất phác của cô. Nguyễn không xưng trổng nữa. Anh muốn làm thân với Kiều Vân ngay. Bởi anh cũng biết nội ngoại cô khác họ với anh.
- Anh muốn nhờ cô giáo Kiều Vân dạy kèm - Nguyễn thích thú với câu nói của mình.
Kiều Vân mở to mắt:
- Dạy kèm? Buổi tối thôi, còn ban ngày em phải trông hàng giúp. Em dạy vật lí. Con anh lớp mấy rồi hả anh?
- Anh chưa có vợ, làm sao có con!
- Vậy kèm cho ai?
Nguyễn để Kiều Vân thắc mắc một lúc.
- Kèm cho anh! Anh cần cô giáo kèm cặp, dạy dỗ cho nên người! - Nguyễn cố nín cười, vờ phớt tỉnh nói.
Kiều Vân ngỡ ngàng, hé môi cười, hơi đỏ mặt. Cô lúng túng trước cách nói của Nguyễn.
- Anh muốn mời cô giáo Kiều Vân kèm cặp, dạy dỗ cho anh được nên người có ích cho xã hội - Nguyễn vờ nói bằng giọng học thuộc lòng của trẻ nhỏ, và lại bật cười thân thiện, tinh nghịch - Em, Kiều Vân, em đồng ý không?
Nguyễn và Kiều Vân làm quen nhau như vậy đó. Qua Đông, họ có thể yêu nhau với niềm tin vào nhau. Lễ cưới của hai người diễn ra sau đó vài tháng với khoảng mười người khách, ngoài Đông, không có ai là thân thuộc. Kiều Vân cũng thấy như thế là tốt, dẫu cô hơi buồn vì không thưa chuyện với cha mẹ, hiện đang sống dưới Sa Đéc với hai người anh ruột của cô.
Cúc Tần hơi ngỡ ngàng. Cô thấy có gì quá giản đơn đến mức không thật trong việc Niên để cho Nguyễn và Kiều Vân gặp nhau, cưới nhau như vậy. Tính cách của nhân vật Nguyễn khá phức tạp với nhiều nét đối lập nhau, các mâu thuẫn tồn tại trong một con người khá rắc rối. Nhân vật ấy không thể giản đơn trong một việc hệ trọng là hôn nhân. Kiều Vân lại là hình tượng chấm phá sơ lược. Phần ba của ''Những Mùa Thơ Dại'' kết thúc bằng một đám cưới đơn sơ, dẫu Niên muốn thể hiện niềm hạnh phúc trong cái đơn sơ như thế, gây cho Cúc Tần cảm giác gượng gạo. Hay Niên muốn biểu hiện cái gượng gạo mang tính bi đát? Không phải đơn sơ không nồng đượm, thấm thía, tràn trề hạnh phúc. Nhưng đơn sơ ở đây là mỏi mệt, chán ngán, gượng gạo, buồn rầu. Cái vui, cái khôi hài, dí dỏm của Nguyễn chỉ để mua vui cho Kiều Vân, cũng thể hiện được bản lĩnh của Nguyễn. Nguyễn vốn buồn nhưng có thể chủ động lấy niềm vui tự tạo ra để xóa lấp nỗi buồn... Ờ, mà còn phần bốn nữa kia!
Cúc Tần cũng không quên hình tượng Nguyễn đã từng có một đời ''vợ'' là Thùy Mị. Nguyễn mệt mỏi, chán ngán, buông xuôi, phó mặc thế sao? Nguyễn đã đặt hết mọi khát vọng hạnh phúc vào việc sáng tác thôi sao? Sức sống của Nguyễn chỉ còn lại ở khát vọng sáng tác! Mới ba mươi sáu tuổi, sao nhân vật Nguyễn đã chết hết mọi tình cảm yêu đương trong anh? Hay đấy là biện chứng của một tính cách: quá phức tạp đến mức quá ngưỡng, để trở thành quá giản đơn? Niên không thật lắm khi ''ác'' với Thùy Mị, lạnh lùng với Kiều Vân? Kiều Vân có phải là Bông Trang của Niên không? Cúc Tần đã đôi lần thoáng thấy Bông Trang ở cửa hàng sách báo cũ của Niên, cũng đôi lần gặp sáp mặt ở chợ dẫu chưa hề chuyện trò, quen thân. Đúng là Bông Trang hơi thấp đậm, chất phác, thoang thoảng chút quê mùa. Cúc Tần hiểu cô không thể nào ghen tuông với Bông Trang được!
Bông Trang có đọc bản thảo của Niên không nhỉ? Cúc Tần bỗng nảy ra một ý tưởng từ hình tượng Kiều Vân: Không phải sắc sảo, tài hoa, truân chuyên, nhẹ dạ, cả tin như Kiều, chỉ là một nàng Vân hồn hậu với đời và được đời mỉm cười hồn hậu lại? Vợ Niên có lẽ rất vô tư... Ồ, mà tất cả chỉ là tái tạo, hư cấu!




CHƯƠNG TÁM



1


Niên chọn một vài cuốn tiểu thuyết và truyện ngắn khá tâm đắc của anh, kí tặng, đóng triện son vào trang thứ nhất một cách trân trọng. Ngày mai, anh định sẽ qua quận Tám thăm ông Chí, cô Quỳnh. Qua điện thoại, anh đã hỏi Hòa Bình địa chỉ. Anh cũng mừng bởi số nhà dễ kiếm, chỉ tiếc là ông Chí cứ để mặc cái máy điện thoại hỏng, không thèm sửa chữa. Thôi, thế nào ngày mai cũng gặp nhau. Niên bỏ sách vào bao xốp rồi cho luôn vào túi xách.
Niên ngồi trước chao đèn bàn, bâng khuâng nhớ trường cũ với nhiều gương mặt cũ. Gương mặt thầy Chí, cô Quỳnh, cô Sông Phố ngày ấy, mười tám, mười chín năm rồi, lại hiện ra trong trí nhớ anh. Ngày ấy, hào khí chiến thắng, tinh thần xốc tới ngút trời cộng với ý chí chiến đấu bằng mọi cách vì mặt trận biên giới, khiến mọi lời nói, tia nhìn rất dễ nháng lửa. Cũng có thể thầy Chí méo mó chút đỉnh nghề phê bình, lí luận. Phê bình, lí luận trên báo, trên bục giảng, ông còn muốn phê bình, lí luận cả tập bản thảo chưa xuất bản trong tổ ngữ văn, có lẽ cho ''rôm rả'' cũng nên. Ngày ấy, Niên còn quá trẻ, mới hai mươi tư tuổi! Ngày ấy, ai đã đồn thổi ra ngoài cổng trường cái sự ''Phần kịch''? Ngẫm lại, buồn cười thật. Ờ, ngày mai, gặp chắc vui lắm...
Niên xuống nhà dưới, đánh răng, rửa mặt, lại lên gác. Anh nhìn Ca Dao đang ngủ với con búp bê trên giường riêng, lại nhìn vợ đã buông mùng, có lẽ chưa ngủ. Niên tắt đèn bàn sau khi bật ngọn đèn ngủ đầu giường Ca Dao.
Anh nằm xuống cạnh Bông Trang. Niên đang hồi tưởng, chờ giấc ngủ đến. Quả tình, anh đã phần nào quên được Cúc Tần. Trước khi vào giấc ngủ, bao đêm anh cố nghĩ đến các hình tượng tiểu thuyết, cố quên Cúc Tần đi, hay nghĩ đến một điều gì khác, để quên cô ấy đi. Quên đi, phải cố quên.
- Anh Niên! - Bông Trang buột gọi khẽ như không kìm nén được.
Niên ngạc nhiên bởi âm sắc nghẹn uất bất ngờ của vợ. Anh nằm nghiêng lại, qua ánh đèn ngủ từ giường Ca Dao hắt sang, Niên thấy dòng nước mắt hình như đang chảy xuống những sợi tóc mai của Bông Trang. Niên đưa tay vào đó. Đúng rồi, nước mắt nóng hổi. Niên hoảng hốt, nhẹ nghiêng gương mặt vợ về phía mình.
- Sao vậy? Sao em khóc? - Niên âu yếm hỏi.
Bông Trang nấc lên, tức tưởi. Cô vẫn nằm im lặng, cố ghìm tiếng khóc.
- Bông Trang! Sao lại khóc? Có gì vậy? Nói đi... - Niên vỗ về, chưa thật rõ vì sao.
Lát sau, Bông Trang nói:
- Em biết hết rồi! Một năm nay em đã nghi nghi... Em không ngờ!
Niên lạnh người. Anh đã biết trước có ngày hôm nay. Thật lòng, Niên cũng đã cố gắng để cảnh này đừng diễn ra. Mà đã có gì đâu! Anh sợ Bông Trang khóc to, Ca Dao thức giấc, sẽ nghe được. Niên lại vỗ về vợ:
- Anh không hiểu chuyện gì. Dù chuyện gì, cũng bình tĩnh. Nín đi, đừng khóc nữa, Bông Trang! Nín đã, nghen...
Cô hất nhẹ tay Niên ra, ấm ức khóc. Niên cứ ngỡ một lời nói gì đó dữ dội sẽ tuôn ra, anh sẵn sàng chịu trận. Một lát khá lâu, Niên cảm thấy hơi mừng. Lúc này, anh mới biết Bông Trang đằm tính đến mức không ngờ.
- Ngủ đi em. Ngày mai, có gì, ngày mai rồi nói...
- Không. Em phải nói ngay. Em nín nhịn một năm rồi! - Bông Trang hơi tức tối - Hứ! không ngờ! - hóa ra câu vỗ về của Niên lại càng khiến Bông Trang nghĩ anh đã thừa nhận, và còn cảm thấy sự giả dối của anh - Thôi được, em nói khẽ thôi. Nếu anh không dứt bỏ con nhỏ Cúc Tần, em sẽ dẫn Ca Dao đi khỏi nhà này. Hoặc em với con, hoặc Cúc Tần, anh chọn một trong hai. Lâu nay, em suy nghĩ rồi đó. Bộ anh tưởng em chưa đến quán Lá Xanh đó hả! Cô bạn bán hàng ngoài chợ có nhà đối diện với quán ma, quán quỷ đó chứ bộ!
- Nhưng, có bao giờ đến đó anh làm gì khác ngoài việc uống trà đen, nghe nhạc, thỉnh thoảng bàn chuyện văn chương đâu! Không có gì mà, em! - Niên cố gắng dịu giọng, chậm rãi, ngọt ngào.
- Không làm gì, còn gấp mười làm gì! Em đọc bản thảo của anh rồi! Thôi, em với Ca Dao đi cho hai người thôi tự tử! Em nói thật đó - giọng Bông Trang bỗng lạnh lùng, ráo hoảnh đến bất ngờ - Anh xúc phạm em quá! - cô lại nấc lên, tức tưởi.
Niên giả cười, anh muốn nói, đó là chút bỉ ổi của anh.
- Ồ! Bản thảo là chuyện hư cấu! Anh hư cấu đã chục cuốn rồi, em đã biết mà! - Niên bỗng thấy mình đã quá cứng lí - Anh phải viết vậy mới phản ánh được sự thật của thằng đàn ông!
- Y boong chứ hư cấu gì! Truyện nào hư cấu chứ truyện này y boong! Em biết chứ bộ! - Bông Trang nói sau một lúc im lặng.
- Chà! Em thật kỳ! Cái lá xoài mình hư cấu thành lá ổi cũng được. Bạn bè, quen biết, hư cấu thành yêu đương là thường! - Niên biết mình thắng thế - Thôi, chuyện vậy mà làm anh tưởng chuyện gì ghê lắm - Niên vờ phớt lờ - Thôi, ngủ đi em.
Niên cười thầm, mừng trong bụng, nghĩ mình chưa hớ lắm.
- Thôi, đừng chối khéo. Em có mượn được cái ống nhòm. Nét mặt, cử chỉ ấy mà còn chối! Chỉ thiếu cái máy quay hình thôi.
Niên giật mình. Anh giả lả, khe khẽ:
- Thôi em! Nhỡ con nó nghe, nó hiểu nhầm... Anh chỉ đểu mồm, đểu miệng với cổ một chút mà. Yên tâm, yên tâm. Không có gì đâu. Không có gì mà... - Anh vuốt ve, cô hất tay ra.
- Thật với anh, em xem cái chuyện đánh ghen, rình rập là tồi bại. Nhưng em cần biết sự thật. Em có cả băng hình hai người ngồi tỉ tê, tâm sự. Nét mặt, cử chỉ đó không thể giả được. Anh giả được đến mức đó, em đi đầu xuống đất! Chừng đó chưa đủ sao! Em lạ gì con nhỏ Cúc Tần! - giọng Bông Trang nghẹn lại - Nếu con nhỏ Cúc Tần là ... đĩ a hả, em chỉ khinh anh thôi. Đằng này... Thôi, em nghiên cứu băng hình cả mấy chục lần rồi. Nếu anh yêu thật, em với con đi khỏi nhà. Dứt khoát vậy. Anh ở đây với cổ. Tiền thuê nhà, tiền nước, tiền điện... các loại tiền, cổ lo cho anh. Em có Ca Dao là đủ rồi! - Bông Trang nói liền một hơi, đôi chỗ sựng lại vì tức, vì buồn. Cô bỗng quay mặt vào vách, khóc thút thít, dẫu đã cố nén lại.
Niên biết mình đuối lí. Anh nằm im, không biết nói gì, chỉ mong Bông Trang đừng làm dữ, to chuyện.
Thật lòng, Niên tôn trọng sự ghen tức của vợ, nhưng anh không muốn cô xúc phạm Cúc Tần.
- Thôi, ngủ đi em. Ngày mai hẵng hay. Con nó nghe được, anh ăn nói làm sao! Thôi, chuyện gì có đó. Không có gì mà!
- Em đã nói, không có gì mà gấp mười lần có gì! - cô mỉa mai - Anh cũng còn sợ mất mặt với con nữa hén!
Lần này, Niên thấy không nên nói một lời nào nữa, chỉ im lặng, thầm mong Bông Trang nguôi dần rồi ngủ thiếp đi. Niên cũng ngại sự im lặng của anh càng khiến Bông Trang giận thêm. Anh trông trời mau sáng, dắt con đi chơi, nhưng đâu mới một, hai giờ khuya. Niên cũng hi vọng chẳng có băng hình ấy đâu!
Bông Trang vẫn quay mặt vào vách. Niên để ý, thấy vai cô không còn rung lên theo tiếng khóc đã cố ghìm lại, tiếng thút thít, ấm ức cũng nguôi dần. Có lẽ Bông Trang đang suy nghĩ lại những lời nói vừa căm tức, vừa ghen tuông, vừa dằn dỗi, có thể có cả thách thức cho hả giận. Niên cũng như cô, trước một giả định quá đà, anh hoang mang. Bông Trang có hối hận đã thách thức quá căng? đã cao thượng đến mức khó bề vươn tới nổi? Niên có cảm giác chới với như người bị dồn đến chân tường, phải tựa vào bức tường ''yêu thuần tâm hồn'' để đối phó với bi kịch dẫu mười mươi tuyệt vọng, bỗng bức tường vừa chặn anh, vừa cho anh tựa, sụp đổ. Phía sau là gì anh không biết. Nhưng rõ là phía sau bức tường đổ ấy không phải con đường. Là rừng? Là sông? Là vực thẳm? Là biển? Niên chưa kịp chuẩn bị cho tình huống mới! Nếu Bông Trang dẫn Ca Dao bỏ anh để ra đi thật, anh sẽ ra sao? Bao nhiêu lo toan thiết thực hằng ngày, lâu nay anh giao phó hết cho vợ. Yêu Cúc Tần say đắm, nhưng anh nào đã dám vẽ vời một đời sống chung, chồng vợ với cô ấy! Và Ca Dao, máu thịt của anh, lẽ nào sẽ như thể mồ côi anh! Cũng đâu phải anh không thương vợ!
Ồ, anh ngẫm lại, thấy Bông Trang theo dõi anh với Cúc Tần suốt mười mấy tháng, sao khéo nín nhịn thế. Không thể. Không phải. Cô ấy mới biết được gần đây thôi. Cuốn băng hình nếu có cũng chỉ mới quay mấy lần chuyện trò sau này. Có thể chỉ lần gần đây nhất. Dẫu sao anh cũng không thể chối cãi được rồi.
Niên thấy Bông Trang dường như đã thiếp ngủ. Anh thử chạm khẽ vào cánh tay cô. Bông Trang cựa mình. Hai vợ chồng cứ nằm thao thức, hoang mang, rối bời.
Niên biết ngày mai sẽ rất mệt mỏi vì đêm nay khó ngủ. Ngày mai chắc anh chưa qua thăm thầy Chí, cô Quỳnh được.


2


Bông Trang bảo để cho anh suy nghĩ một tuần. Nếu anh không chấm dứt hẳn với Cúc Tần, cô sẽ kí vào đơn li dị, chỉ mong anh đồng ý để cô dẫn Ca Dao theo cô. Niên thấy đến nước này anh mới hiểu hết vợ mình. Cô có còn trẻ con không, vì lỡ nói quá quyết liệt và cao thượng, bây giờ lỡ đà khó thoái lui? đành phải dấn tới? Hay Bông Trang thương anh, sợ anh tự tử? Bông Trang sợ cô chính là tác nhân, nếu nhỡ Cúc Tần chọn cái kết thúc kinh điển của văn chương ngoại tình? Không. Tất cả đều gần đúng? Đúng nhất là Bông Trang vừa mặc cảm, vừa cao thượng? Không. Bông Trang quá tốt.
Tất nhiên suốt một tuần lễ, Niên vẫn nói đúng sự thật: chưa có gì, không có gì ngoài chút say sưa lãng mạn một cách tài tử, nghệ sĩ. Anh nói, mọi tình cảm giữa anh và Cúc Tần đã gần như chấm dứt cách đây hai tháng, ít ra là một tháng. Đàn bà vốn sợ sự thật. Sự thật nói trắng ra, dẫu thật thà, cũng quá phũ phàng, thậm chí gây xúc phạm. Rạn nứt vẫn có thể hàn gắn. Đổ vỡ là vô phương. Rạn nứt, chỉ nói đúng mức độ chính xác là rạn nứt, nhưng nói trắng ra thế, rạn nứt sẽ đổ vỡ ngay. Anh học cách nói giảm đi, nói dối bớt và cách im lặng? Bông Trang vẫn giữ kín hay gửi ở đâu đó cuốn băng hình cô nói tới. Anh cũng ngượng, nhưng có gì mà sợ!
Bông Trang cũng không làm căng thẳng thêm. Niên cảm ơn vợ bằng cách suốt tuần không ra khỏi nhà.
Bỗng Niên nhận được một cuộc điện thoại gọi tới từ Lá Xanh.
- Vui lòng cho tôi gặp ông Phần.
Niên giật mình. Giọng nói lạ.
- Tôi là Niên đây.
- Tôi là Sông Phố đây. Phần nhớ không? Tôi mới ở Cần Thơ lên hôm qua. Tôi rất mong gặp cậu. Lâu quá mới gặp lại đó nghen.
- Dạ. Thật bất ngờ. Cô có khỏe không?
- Cảm ơn. Rất mừng là vẫn khỏe. Còn tôi biết cậu cũng khỏe như xưa. Thôi, sẽ nói chuyện nhiều. Thế này nghen, chiều mai ba giờ, cậu sang nhà Bảo chơi. Tôi mời cơm một số bà con, người quen. Có cả ông Chí, cô Quỳnh. Vui đấy. ''Quả đất vẫn tròn'' rất đẹp.
Niên rất vui:
- Dạ, em sẽ qua thăm cô, gặp được cả thầy Chí, cô Quỳnh. Vâng, quá vui, quá bất ngờ.
- Vậy nghen. Ba giờ chiều mai. Mời cả hai vợ chồng với cháu bé. Tên gì nhỉ? Aắ, Ca Dao. Cúc Tần nói vậy. Nhớ nghen.
- Cảm ơn cô trước.
Niên rất xúc động, cũng thấy khó xử. Dẫn cả vợ con qua Lá Xanh, kì quá. Niên chưa biết tính sao.
Niên thấy rất vui được gặp lại các thủ trưởng cũ, nhưng vẫn biết trong niềm vui ấy còn lấn cấn những ngộ nhận vớ vẩn một thời, dẫu hồi ấy anh cảm thấy bị xúc phạm bởi sự ''rình rập'', ''lấy trộm'' bản thảo của anh, do ai đó. Thôi. Cứ lẩm cẩm hoài với cảm giác khó chịu ấy làm chi. Vấn đề là trước tình huống này, tình huống Bông Trang mở ra khá bất ngờ, anh lúng túng, bối rối thật sự.
Anh có thật yêu Cúc Tần không? Niên lại nhìn sâu vào tim anh.
Niên có đồng ý để Bông Trang dắt Ca Dao đi khỏi đời anh hay không? Anh có đủ can đảm và lạnh lùng đồng ý điều này?
Liệu Cúc Tần có chấp nhận làm vợ anh, thay thế Bông Trang và lại sinh cho anh một Ca Dao khác không? Đã hứa hẹn gì đâu? Có thể Cúc Tần yêu anh như một hình tượng trong bi kịch tình yêu, với những cảm xúc mang tính nghệ thuật chứ không phải tính thực tế? Cô ấy yêu bởi biết vô vọng, bế tắc trong bi kịch. Khi vô vọng thành triển vọng, bế tắc đã có lối mở, liệu cô ấy có còn nồng độ tình yêu đương chăng? Vô vọng, bế tắc tỉ lệ thuận với say đắm, cháy nồng? Anh chưa rõ, chưa dám đoan chắc. , còn vấn đề kiếm sống nữa. Cúc Tần có chấp nhận nghèo khó như anh? Riêng anh, anh tiếc sao anh và Cúc Tần không gặp nhau cách đây mươi năm. Bây giờ, đã bốn mươi hai tuổi, anh thấy sau cơn mê nồng nhiệt cách đây vài tháng, anh cũng tập quên cô ấy rồi, Niên đâm ra ngơ ngác với chính mình. Anh thấy những suy nghĩ của anh tàn nhẫn đến lạnh lùng. Rõ ràng là anh vơi nhiều quá những chất men cuồng nhiệt, hơi điên mê, hơi mù quáng của thuở mới yêu lần đầu. Phân vân, lí giải, toan tính, còn yêu nỗi gì! Tình yêu đương, trong nó, còn có tính phiêu lưu, bồng bột. Hình như trái tim anh mệt mề, sợ lạc khỏi nền nếp ổn định (sợ hao hụt trang viết vì cuộc sống đảo lộn), sợ đau tình, đau nghĩa vợ chồng, cha con... Niên cạn rồi khát vọng yêu đương, giảm rồi chất lượng và sức mạnh yêu đương, trong trái tim anh? Hay đấy là chín chắn?
Hơn một tuần rồi Niên suy nghĩ... Tình yêu bất chính! Ngoại tình của trái tim không chung thủy!... Mộng mơ thoát khỏi thực tại cũng là một thứ ngoại tình. A. Ca-muy buồn bã hi vọng mọi người chấp nhận thực tại rất sa mạc, khô cằn, không như ý để sống. Không. Không đầu hàng số phận, cuộc đời như vậy. Lẽ ra, anh phải tỉnh táo chấp nhận thực tại của chính anh, nhưng phải biết ước mơ và hành động, phải cải thiện chất lượng cách sống để thực tại gia đình anh, ít ra là thế, đáng yêu hơn, nên thơ hơn. Cũng không thể chỉ truy tìm, sáng tạo thêm ý nghĩa cho thực tại vốn có mà không một mảy may cải thiện thực tại ấy.


3


Niên cho vào túi xách thêm một gói sách. Trong những cuốn kí tặng có dấu triện dành tặng ông Chí và cô Sông Phố, một vài cuốn Niên đã lấy bản lưu duy nhất còn lại, thay vào đó các bản sách cũ tình cờ Bông Trang từ lâu mua được.
Niên dắt xe ra khỏi nhà, khởi động, chạy quá ngã ba rẽ vào hẻm Lá Xanh - Niên đặt tên cho con hẻm như thế. Anh ghé một tiệm rượu, mua một cặp rượu ngon. Niên hồi hộp quay lại, vào Lá Xanh với mức ga xăng từ tốn.
Cổng chỉ mở một cánh. Trên cánh vẫn còn đóng có tấm bảng bằng tôn, cỡ hai cuốn vở, viết dòng chữ ''xin nghỉ phục vụ khách một buổi'' với hai màu sơn. Chiều nay không mưa. Niên rất vui khi thấy trên sân những người quen cũ và dăm người lạ. Những tiếng chào niềm nở, rộn rã cất lên.
Ông Chí, cô Quỳnh, mỗi người bắt một tay Niên với nụ cười rạng rỡ đầy xúc động. Cô Sông Phố, một tay nắm vào cánh tay Niên, một tay vỗ vào lưng anh. Khóe mắt cô ươn ướt. Niên chỉ biết đứng sững giữa ba người.
- Mười chín năm! Mười chín năm! Mới đó mà nhanh khiếp thật. Đến đây, đến đây ngồi tạm, chuyện trò đã! - ông Chí bước đến dãy ghế đặt sát thềm nhà.
- Đúng là ''quả đất tròn, đi đâu rồi cũng lại gặp nhau''. Em thật không thể ngờ! - Niên cảm động nói.
Ông Chí bước tới gốc khế, cầm tay một người đàn ông thấp nhỏ, tóc trắng phơ đang run run môi cười chứng kiến cảnh gặp gỡ nãy giờ. Ông ấy đang đứng cạnh ông Phước.
- Anh Ngãi, đến đây anh! - ông Chí xởi lởi - Anh Phước, chúng ta tới đây đã!
Sáu người ngồi quanh chiếc bàn bên thềm. Nghe ông Chí giới thiệu, Niên mới biết ông Ngãi là thân sinh của Bảo, người ngày xưa, lúc còn dạy học ở Mỹ Tho, Niên chỉ nghe nói tới: ông Ngãi sau ngày thống nhất có đi học tập cải tạo vài năm, sau đó về lại Sài Gòn, kinh doanh gỗ xẻ. Niên để ý thấy cô Sông Phố tóc cũng đã muối tiêu, ông Chí và cô Quỳnh cũng vậy.
- Em rất mừng thấy mọi người vẫn khỏe, thậm chí khỏe hơn xưa, dù đã cộng thêm mỗi người mỗi hai chục tuổi - Niên nói.
- Mười chín thôi! Không nên ăn gian thêm tuổi, có hại cho tuổi trời! - cô Sông Phố cười, nhìn đăm đăm vào Niên một cách thân thuộc khiến anh cảm động.
- Có một điều bất ngờ, cũng rất tiếc là chúng ta, tôi và Phần, đều ở Sài Gòn, đều viết lách đăng báo, lại không gặp được nhau! - ông Chí nói - Tôi đã lấy tên bà xã làm ''họ'' cho bút hiệu, còn anh Phần lại đổi thành Phan Cát Niên!
- À - Niên thốt. Niên đang rơi vào ''quan hệ không ổn'' nên hơi rụt rè trước ba của Cúc Tần. Anh muốn nói một câu gì đó để cảm ơn chuyện cũ, làm quen với ông, chợt nghe ông vui vẻ cười trước câu nói của ông Chí:
- Biết rồi! Đúng là anh Chí rất trẻ! Càng lớn tuổi, càng tình tứ ra phết, hơn cả thuở mới gặp chị Quỳnh đây.
Niên cũng cảm nhận ba chữ ''Quỳnh Văn Chí'' như một tứ thơ thuộc loại thơ tình tuổi trắng tóc! Sáu tiếng cười đan vào nhau vui vẻ, đầm ấm, cởi mở.
Bảo với hai người đàn ông, một cỡ năm mươi, một cỡ ba sáu, mãi lúi húi phụ giúp dưới bếp, nãy giờ bận tay, lúc này đã rảnh, vì hoàn tất đâu vào đấy, bước ra bắt tay Niên. Qua giới thiệu, Niên biết, đó là bác sĩ Từ, anh rể của Bảo. Từ vốn là sĩ quan quân y của chế độ cũ, đang công tác dưới Cần Thơ. Và một người là anh ruột Cúc Tần, kĩ sư Quyết.
- Bó hoa hồng anh Niên nhờ cửa hiệu hoa mang tới hồi sáng đẹp lắm. Cảm ơn nhà văn nhiều - Bảo nói với nụ cười - Bây giờ, con xin mời tất cả vào phòng khách. Mọi việc đã xong xuôi, chỉ còn xin mời nâng li.
Trong phòng khách, tiếng hát Y Moan, một ca sĩ Tây Nguyên, vang lên chất rừng, gió và thảo nguyên từ máy băng nhạc, khiến căn phòng nhỏ bát ngát, rực nắng ấm áp. Cúc Tần, Hòa Bình, Vành Khuyên (vợ Từ), Đoá Biếc (vợ Quyết) mặc áo dài Kinh, váy xống nhân tộc Thái, đang cười nói với năm, bảy đứa trẻ. Chiếc bàn tròn phủ vải trắng, ở giữa có một bình hoa lớn cắm nhiều loại hoa do khách gửi tới hoặc mang tới. Thức ăn đã dọn sẵn cho tiện. Những tiếng chào mời, những nụ cười rạng rỡ. Niên ngạc nhiên thấy người đàn bà hai mươi tám tuổi với hai dòng máu Kinh - Thái có tên Hòa Bình, vốn rất quen thuộc, nay với trang phục này, bỗng đẹp đến lạ lùng. Cúc Tần, lại quá đẹp, một vẻ đẹp đoan trang, nền nã.
Ông Chí bấm tay Niên, định kéo đến ngồi gần ông. Cô Sông Phố lại hỏi khẽ, vợ con Niên đâu, sao không dẫn tới. Niên đành phải nói dối, Bông Trang và Ca Dao đã phải dự tiệc cưới người bạn. Niên hiểu, có lẽ nãy giờ, giữa đông người, cô Sông Phố không tiện hỏi.
Bắt đầu cuộc tiệc, Bảo xin phép nói vài lời, xin mọi người nâng li chúc mừng cuộc gặp mặt thân mật. Bọn trẻ nhỏ ngồi quanh chiếc bàn nhỏ gần cửa sổ cũng cười nói ríu rít nâng li nước ngọt.
Trong bữa tiệc, Niên chỉ đôi khi kín đáo nhìn Cúc Tần. Cô cũng thỉnh thoảng cười bằng mắt với Niên.
Ông Chí có chút rượu vào, gương mặt đỏ lên.
- Này Phần, mình có đọc vài cuốn của cậu. Bây giờ, cũng không phải bây giờ, cách đây gần một tháng, mình mới ớ ra là cậu đổi bút hiệu. Ảnh của cậu in đen trắng lèm nhèm, mắt mình cũng kém, không nhận ra. Mình đi họp Hội Nhà Văn hoài, sao không thấy cậu?
- Em cũng có đọc sách của thầy. Em đâu có ngờ những bài báo, cả sách của thầy nữa, lại đổi mới đến thế. Trường hợp đổi bút hiệu của thầy cũng như của một số nhà văn sau Đổi Mới?
Ông Chí cười khoái chí:
- Không đổi mới là không tiến bộ. Thật ra, mình chỉ thêm tên bà nhà trước bút hiệu Văn Chí thôi. Bởi bả cũng có đóng góp trong công tác tư liệu cho mình. Này, Phần, cậu thấy mình không phải đổi mới kiểu cơ hội chủ nghĩa chớ? Mình chỉ sửa những cái quá ''tả'', quá căng của mình ngày trước thôi. Mình vẫn chuẩn bị in một cuốn gồm các bài lí luận, phê bình đã đăng báo trước Đổi Mới, và vẫn lấy bút hiệu cũ, không có chữ ''Quỳnh'' ở trước ''Văn Chí'', để kỉ niệm.
- Thảo nào! Cúc Tần chỉ nói với em cuốn đang chuẩn bị này. Chẳng hiểu sao Cúc Tần giấu mấy cuốn Quỳnh Văn Chí thầy nhỉ. Cổ muốn dành cho em sự ngạc nhiên chắc.
Ông Chí cười to, nói vọng qua phía bên kia bàn tròn:
- Cúc Tần đáo để nghen! Sao ''ém tài'', không ''quảng cáo'' giúp nhau!
Cúc Tần nãy giờ để ý hai đồng nghiệp cũ đang to nhỏ với nhau, nhưng chỉ nghe câu được câu mất. Cô cười, ngỡ khen món ăn độc đáo:
- Chị Đoá Biếc nấu nướng là chính đó, bác ơi...
Ông Chí và Niên bật cười. Niên nói:
- Hoan hô chị Đoá Biếc nấu ăn ngon! - anh nhìn Đoá Biếc - Nhưng sao Cúc Tần giấu, không nói với anh mấy cuốn sách kí tên Quỳnh Văn Chí của thầy đây? Có lời trách đó nghen!
- Bởi vì một cuốn trong đó có bài khen Phan Cát Niên ''nức nở''.
- Trời đất, anh biết lâu rồi. Có điều anh không biết thầy Chí là Quỳnh Văn Chí!
Cả bàn, gồm mười ba người, và thêm sáu đứa nhỏ nữa, cùng cười thích thú. Bảo đứng dậy, li bia cầm trên tay:
- Xin chúc mừng cuộc gặp mặt lí thú!
- Xin cạn li - Quyết nói, và uống cạn trước hết.
Cô Sông Phố đã ửng hồng men bia, cười xúc động:
- Tôi không ngờ cuộc đời đầy ngẫu nhiên như Nguyễn Du viết truyện Kiều có hậu! Có điều, Kiều lại là gã đàn ông đã một vợ một con, là Phần, với một tá sách đã xuất bản!
- Anh Niên! - ông Phước nói - Anh Nguyễn Văn Phần! Lẽ ra chúng ta, tôi với anh, đã phải gặp nhau từ năm bảy chín! Hồi đó, tôi có đọc bản thảo của anh. Xin chúc mừng cuộc gặp sau mười chín năm! Quan trọng nữa, là hôm nay còn có em rể của tôi, ông Ngãi đây - ông Phước chìa tay chỉ ông già nhỏ thó tóc trắng - sau hơn ba mươi năm, mới gặp gỡ thân mật em ruột tôi, cô Sông Phố. Đề nghị hai vợ chồng, tức là ba và mẹ của cháu Bảo, nay là hai người bạn, sẽ có dịp gặp nhau luôn, sau ba mươi năm hơn xa lánh nhau. Xin chúc mừng cuộc gặp sau ba mươi năm!
Một không khí xúc động chan hòa cả căn phòng. Niên bỗng nghe đang vang lên một ca khúc phổ đoạn kết ''Tiễn dặn người yêu'', một trường ca thơ cực hay của nhân tộc Thái ngoài Tây Bắc, nghe rõ tiếng đàn tranh, sáo, đàn bầu, cả nhị nữa, khèn nữa, và cả tiếng tơ rưng trong khoảnh khắc lắng lại của niềm cảm động. Niên cũng mừng vì sự quan tâm của mọi người đã chuyển qua ông Ngãi, cô Sông Phố, cùng với Bảo, nhất là Cảo Thơm, Hòa Bình. Anh hơi ngượng vì sự ưu ái dành quá nhiều cho anh.
Niên cũng không ngờ ông Chí lại trẻ trung hơn xưa, trong cách chuyện trò.
- Cúc Tần nó có hé cho mình biết là cậu có viết lại bối cảnh trường cũ ở Mỹ Tho.
Niên cũng hơi giật mình, nhủ thầm trong lòng là anh chưa có dòng nào cay cú về chuyện cũ.
- Dạ. Vâng, cho vui. Hư cấu thêm cho kịch tính ''ra vẻ'' một chút - Niên cố tình làm nhẹ lại vấn đề ngày ấy.
- Mình chỉ tiếc là sao mãi đến mười chín năm sau mới gặp lại nhau thế này. Dẫu sao hồi đó, cậu còn trẻ quá, mình còn hăng và căng quá! Mình nói thật, con nhỏ Cúc Tần nó náo nức có cuộc gặp mặt này lắm. Cúc Tần nó ''chuẩn bị tinh thần'' cho cuộc tiệc nhỏ này lâu rồi. Nói thật, cậu đừng trách nó ''mạn phép'' nghen. Số là thế này, nó sao chụp bản thảo ''Những Mùa Thơ Dại'' gồm cả ba phần, cho mình một bản từ cả tháng rưỡi nay rồi. Mình đã đọc hết. Nếu cậu viết xong cả phần bốn, xuất bản thành một bộ, mình sẽ viết tựa hay bạt cho cậu, nghen! Nhất trí chớ?
Niên gật đầu, cảm ơn trong tâm trạng bâng khuâng, sáng lên ánh sáng cảm động ở tâm trạng đó.
- Hồi ấy, em còn hăng và căng hơn thầy với cô Sông Phố nữa chứ! - Niên nói với tiếng cười khẽ - Tính chiến đấu của nhà giáo ra phết!
- Ờ, vui hén! ''Nhiệt tình'' hoá thành ''nhiệt lượng bốc lửa'', ngộ nhận nhau - ông Chí cười hinh hích, bỗng nghẹn ngào - Ôi, tuổi trẻ!...
- Chỉ tiếc chi tiết có vẻ kịch tính tiểu thuyết, mang chất cải cách, dạng ''Chuyện Thường Ngày Ở Huyện'' ấy chả đáng gì lắm, mà làm sứt mẻ, trả với giá nặng! Nhưng thôi. Dẫu sao cũng nên quên. Bây giờ, đừng nhắc chuyện ngộ nhận đó nữa. Thầy với em cụng li một cái cho vui. Đả đảo kẻ ném đá giấu tay, li gián!
Niên và ông Chí cạn li, nhìn nhau cười. Bữa tiệc nhỏ vui vẻ, đầm ấm, chan hòa, ngoài cả dự kiến của mọi người. Cúc Tần với Niên chỉ thỉnh thoảng nhìn nhau cười bằng mắt. Đây là lần đầu tiên, Niên có chút men bia rượu trong người khi ngồi ở Lá Xanh.
Khi tiễn chân ông Phước, vợ chồng ông Chí, gia đình Quyết, gia đình Từ, cả Niên nữa, ở cổng, Cúc Tần bấm vào tay Niên. Niên lúc này, không những muốn nói chuyện riêng với Cúc Tần, còn muốn bày tỏ tình cảm dồn nén bấy lâu với cô một cách nồng cháy ngang với nồng độ men trong người anh. Niên gật đầu hiểu ý. Đợi chiếc tắc xi chở gia đình Quyết và ông Phước ra khỏi hẻm trước, cho hai chiếc khác chở gia đình Từ về nhà bà con của Từ, vợ chồng ông Chí và ông Ngãi về cùng quận, Niên dắt xe ra gần Cúc Tần. Cúc Tần nói kín đáo:
- Em định góp ý với anh Niên về phần hai, phần ba đó. Hôm nào qua đây nghen. Em chờ đó.
- Mai anh qua. Chậm lắm là mốt - Niên cố giữ vẻ mặt lẫn ngữ điệu ở mức tình thân bạn bè, biết mình lấn cấn vợ con nên thụ động.
Niên chào tất cả mọi người còn lại, cúi xuống vuốt má Cảo Thơm với hai tiếng ''cưng quá'', rồi nói với cô Sông Phố:
- Cô còn ở lại đây chơi. Lâu lâu mới lên thăm mà. Hôm nào, em sẽ qua thăm cô lại.
- Nhớ dẫn vợ con qua chơi cho biết mặt nghen. Tiếc tối nay chưa véo má con bé Ca Dao của cậu. Nhớ nghen!
Niên thấy cô Sông Phố vẫn nồng hậu như dạo nào.
- Có gói quà Cúc Tần gửi về cho bà xã với Ca Dao ở tay lái ấy - cô Sông Phố lại nói.
Niên nhìn xuống, cảm động, muốn từ chối nhưng chẳng biết nói sao. Anh lén nhìn vào nhà đối diện với Lá Xanh, rồi chào một lần nữa những người đang đứng tiễn anh, và khởi động xe về nhà.
Khi những người còn lại bước vào phòng khách, bỗng dưng cô Sông Phố nắm tay Bảo, giọng nghẹn ngào:
- Gặp lại ba con, má rất xúc động. Con phải hiểu, có một thời lịch sử yêu cầu mọi công dân phải hi sinh tất cả, kể cả tình yêu đương, nghĩa vợ chồng, lòng thương con, sự thiếu thốn tình mẹ của trẻ thơ. Chính mẹ đã li dị ba con vì nhiệm vụ chính trị. Khi một người đã thay đổi chính kiến, từ tiến bộ sa sút thành phản cách mạng, làm sao má có thể sống chung! Lẽ ra, hồi nãy, má phải nói như một lời phân trần. Nhưng thôi. Bây giờ, con cháu của má phải hiểu giúp má - cô Sông Phố bật khóc giữa những người thân yêu - Không. Má không bịa ra yêu cầu của lịch sử.


4


Hòa Bình ngồi đối diện với nha sĩ Nha ở phòng chờ của một tiệm hát theo băng hình quen thuộc. Nha cắt tóc khá ngắn, ăn mặc có vẻ chải chuốt một cách kín đáo, nét mặt và nhất là nụ cười dễ gây cảm tình. Anh nhìn Hòa Bình, biết cô đang sốt ruột. Hòa Bình cứ ngong ngóng nhìn ra cửa, thi thoảng lại xem đồng hồ. Thấy vậy, Nha cũng tặc lưỡi:
- Hay mình cứ lên phòng uống nước, hát hò trước đi Hòa Bình! Trên đó có máy điều hòa, dễ chịu hơn. Vậy nghe!
Hòa Bình lại nhìn đồng hồ, rồi mỉm cười với Nha:
- Chắc phải vậy. Nụ Tầm Xuân sao lần này kì thế!
Hòa Bình theo Nha vào phòng, sau khi người tiếp tân mở khóa cửa. Cô hồn nhiên gọi nước uống rồi mở cuốn sổ đầy danh mục nhạc. Món thường uống của cô vẫn là cam vắt. Nha gọi hai lon bia. Anh dùng hộp bấm từ xa để gọi đúng bài Hòa Bình đang chỉ vào số kí hiệu. Màn hình hiện ra đúng yêu cầu. Hòa Bình hồn nhiên cất tiếng hát. Giọng hát của cô khá ngọt. Từ lúc là học sinh, sinh viên, đến khi đi dạy học, bao giờ Hòa Bình cũng là một ''cây'' văn nghệ ''xanh rờn''. Nụ Tầm Xuân là bạn của cô từ thuở trung học cấp ba, cũng ''xanh rờn'' như thế, dẫu lên đại học, lại theo tin học - vi tính. Hai cô bạn này rất mê hát và ngâm thơ. Nha vừa nhấp bia, vừa lâng lâng nghe chất giọng quen thân của Hòa Bình ngấm vào anh. Nha quen Hòa Bình, rồi qua Hòa Bình, anh quen được Nụ Tầm Xuân, cũng nhờ mấy chiếc răng đau của Cảo Thơm. Nha cũng rất thích nhạc và thơ. Anh thỉnh thoảng còn làm thơ tặng Nụ Tầm Xuân nữa. Điều không may là Nha mới góa vợ được hai năm. Nha buồn, lại hay hát, hay làm thơ hơn bao giờ. Anh bỗng bồi hồi khi nghe Hòa Bình hát tiếp bài Yêu nhau đi (Be Same Mucho) :
yêu nhau đi
đời như một giấc mơ
ta yêu nhau trao cho nhau đôi môi tươi
với những nét cười...

...
yêu nhau đi
đời không đợi chúng ta
mai sau đây mái tóc sẽ điểm trắng còn đâu
với những tháng ngày...
Hòa Bình say sưa, trút hết tâm hồn với mọi rung cảm vào những dòng ca từ trôi theo điệu nhạc, trên màn hình, từ hai chiếc loa thùng lọc âm tuyệt vời. Nha không hát, nhưng ma lực của giai điệu với ý nghĩa của lời ca cộng hưởng vào nhau làm cháy lên trong anh khát vọng yêu đương. Tha thiết. Thúc giục. Âu lo tuổi đời, thời gian trôi nhanh. Hòa Bình xúc động với chính giọng hát của mình đến trào nước mắt. Nha những muốn ôm cô vào vòng tay say đắm của mình.
Đã lâu rồi, gần hơn năm rưỡi nay, Nha không hiểu anh yêu Nụ Tầm Xuân hay Hòa Bình. Trái tim anh có lẽ nghiêng về phía Hòa Bình nhiều hơn. Càng ngày anh càng thấy rõ điều đó. Nha cũng biết Hòa Bình đã có gia đình riêng. Cảo Thơm cũng đã quen với anh. Nụ Tầm Xuân còn độc thân, là cô gái ban đầu anh khá bị lôi cuốn. Hòa Bình lại dần dần lôi cuốn anh hơn bởi vẻ hồn nhiên, trẻ con với làn da mịn, trắng hồng của cô, nhất là giọng hát tràn đầy cảm xúc của cô. Nha nghĩ, chất nghệ sĩ đích thực của Hòa Bình còn sâu hơn cả một số ca sĩ nổi tiếng với bao nhiêu người hâm mộ, có điều kĩ thuật hát chưa điêu luyện, chất giọng chưa sánh bằng. Hòa Bình hồn nhiên hát theo đam mê riêng, thẩm mỹ riêng, không bị ràng buộc bởi tiền bạc hay yêu cầu nào mà các ca sĩ thường bị.
Lúc này, Nha thấy lịm hồn, đắm và đuối trên dòng ước vọng yêu đương một cách da diết đang trôi thao thiết đâu đó. Anh muốn níu vào một bờ cỏ xanh. Anh muốn ôm chầm, ghì chặt lấy Hòa Bình. Nha nghe ngờm ngợp trên dòng thời gian ngỡ đang lao vun vút.
Từ chút hồn nhiên, Hòa Bình nghe không gian trữ tình quanh mình ùa vào tim nỗi mê nồng mơ hồ, dâng lên long lanh mắt cô. Ánh long lanh Nha đã từng bao lần ''được'' khơi gợi ma lực. Aằnh long lanh anh cảm thấy rất lẳng lơ, cái lẳng lơ đầy cuốn hút.
- Sao Nụ Tầm Xuân không đến hở anh?
Nha xòe mảnh giấy người tiếp tân trao cho anh lúc bưng khay vào. Đó là nội dung được quầy đón khách ở tầng trệt ghi lại từ cuộc điện thoại: ''Xe bị hỏng nặng, Nụ Tầm Xuân không đến được. Có thể một giờ đồng hồ sau. Xin lỗi. Đợi được không?''
Hòa Bình ngỡ ngàng. Ma lực âm nhạc, khung cảnh gợi tình bảo cô gắng đợi. Cô cũng gắng đợi để Nụ Tầm Xuân vui lòng. Hòa Bình bảo thầm trong đầu: Nụ Tầm Xuân biết giữ mình, đòi cô phải đi cùng, khi gặp Nha, vậy mà giờ đây lại để cô một mình với người đàn ông đa tình này, trong căn phòng này! Hòa Bình nghĩ, thôi cứ hát thêm vài bài nữa. Cô lại say đắm hết mình theo giai điệu ”Dạ khúc (Sérénade)” của X-chu-be (25). Đây là ca khúc Hòa Bình thuộc nằm lòng, giai điệu và ca từ đã thành máu thịt cô. Hòa Bình nhắm mắt hát thật trọn vẹn rung cảm, hát bằng cả chiều sâu, bề rộng tâm hồn cô. Cô nghe bàn tay nào đặt lên vai cô, run rẩy, nóng bỏng. Hòa Bình rùng mình khe khẽ. Cô hoàn toàn nhập thân vào ca khúc. Cánh tay nào nhẹ ghì vai cô. Cô mở bừng đôi mắt ràn rụa nước mắt ấm nồng. Hòa Bình thoảng nghe hương bia và hơi hướng đàn ông. Cô ngả người, run lên trong vòng tay ấy. Bờ môi lạ áp vào môi cô với nụ hôn rất lạ. Đôi mắt mở của cô bây giờ mới thấy! Cô đẩy vội Nha ra, vùng chạy khỏi phòng. Hòa Bình chùi mạnh tay mình lên đôi môi. Vệt son trên ngón tay khiến cô ngỡ là máu. Cô muốn hét lên rùng rợn.
Hòa Bình lao xuống cầu thang, chân suýt trượt trên các bậc cấp. Cô hoảng hốt gọi: Bảo ơi, anh Bảo ơi... Cô ngỡ thấy Bảo, người thợ trí thức ấy, với nón bảo hộ lao động, áo quần công nhân, đang bay lên, đón cô bằng vòng tay rắn chắc của anh.


5


Niên tự biết lời hẹn với cô Sông Phố chỉ là nguyên cớ, dẫu đó là một nguyên cớ rất ân nghĩa, nhưng nguyên nhân sâu thẳm đã êm đằm, nay bùng lên là tình anh say đắm Cúc Tần. Không phải lời thách thức của Bông Trang không làm anh chùn lại ý định. Chính nguyên cớ lại trực tiếp dẫn dắt anh qua Lá Xanh sáng nay. Ban đầu anh hơi hồi hộp, âu lo, cứ nhìn sang nhà đối diện. Lẽ ra anh cũng có thể mời cô Sông Phố qua nhà chơi, nhưng anh ngại phản ứng bất ngờ của Bông Trang, dù biết tính Bông Trang rất đằm thắm, giỏi kìm nén. Anh cũng đã mời cô và Cúc Tần, Hòa Bình, Cảo Thơm đến một quán ăn khá sạch sẽ, nhưng qua điện thoại, cô từ chối với tâm lí của một cô giáo thanh bạch suốt đời, ngại Niên tốn kém, bởi cô biết Niên không dư dả gì. Phần khác, hình như lời thách thức của Bông Trang lúc ghen tuông khiến anh muốn thách đố lại. Có lẽ như thế. Rất may, suốt buổi chuyện trò, chỉ có một không khí duy nhất là thâm tình. Cô Sông Phố vốn rất tình nghĩa. Cô cũng đã đến lúc sống với hoài niệm thời còn trẻ. Cô mải nhắc chuyện xưa, thời Phần đang giảng dạy tại Mỹ Tho. Cô cũng không phải đã quên niềm ân hận cũ, thuở quá ''nhiệt tính'', nghiêm khắc.
Khi chuyện trò với cô, với Cúc Tần, ban đầu hơi phập phồng, lát sau anh quên bẵng nhà đối diện. Lúc ra về, anh mới thở phào trong nỗi vui mừng: nguy cơ Bông Trang làm to chuyện tại chỗ không xảy ra. Quả thật, anh lạnh người khi nghĩ Bông Trang dám làm ẩu. Không. Có lẽ quá hiểu tính đằm thắm, cả nể, hơi nhút nhát của vợ, nên anh đã không phải thất lễ với cô Sông Phố là phải lỡ hẹn.
Cô Sông Phố, cả Cúc Tần nữa, đâu biết gì về chuyện lục đục gần đây của gia đình anh!
Đang trưa, dẫu nắng mùa mưa đã dịu so với nắng mấy tháng sau tết, Niên bỗng hoa mắt. Anh không tin cửa hàng nhà anh đã đóng kín cửa với ổ khóa to đùng. Bông Trang đã bồng Ca Dao bỏ đi thật?
Cố giữ bình tĩnh, anh mở cuộn giấy nhỏ nhét vào khuy cửa sắt.
Anh Niên
Không biết nói gì với anh nữa!
Vậy là em phải đi khỏi nhà này với Ca Dao!
Chìa khóa, em gởi bên nhà bác Mười Long. Em không chào anh bằng lời chào ''Vĩnh biệt'' anh vốn xem là rẻ tiền. Nếu mai sau, có gặp lại nhau, xem như người dưng nước lã nghen anh, hay là như bạn cũ? Ca Dao mãi mang khai sanh có tên anh là cha. Chẳng biết nói gì hơn! Lời nói cũng thừa!
Bông Trang
và con gái: Ca Dao.
Niên đứng sững trước thềm nhà mình. Đầu óc anh đặc quánh, không nghĩ ngợi được nữa. Không khóc, không cười được nữa, Niên sửng sốt, chết trong nỗi điếng hồn.
Một lúc rất lâu, Niên hồi tỉnh trước khung cửa sắt đóng chặt. Anh lững thững như kẻ mất hồn bước về phía nhà bác Mười Long.
Cầm chùm chìa khóa cửa trong tay, bước tới nhìn ổ khóa thép, to đùng, treo trước nhà anh thuê mười năm nay, Niên đút chìa. Ổ khóa bật mở. Anh mở tiếp khóa cửa sắt.
Niên quay mặt nhìn ra ngã ba. Ngã ba mở ra ba con đường lớn, bát ngát và muôn trùng. Ba người bước đi ba phía: Ca Dao một hướng, Bông Trang một hướng, Cúc Tần một hướng. Bát ngát và muôn trùng, nghìn dặm, trước mắt mỗi người. Khung cảnh quen thuộc đang chơi trò ảo hóa! Anh đứng sững. Anh hoảng hốt. Tâm trạng như trang viết ảo hóa!
Niên bước theo Ca Dao, mong đứa con gái của anh hãy chỉ giùm anh con đường phải đi. Nhưng Ca Dao hồn nhiên mỉm cười. Cô bé nói, giọng bỗng như hát:
- Chính ba phải chọn lựa! Con sẽ theo ba để hát mãi những khúc ca dao như ba mơ ước, như mơ ước của ba đã thành tên con.
Niên gọi Ca Dao, gọi hai người nữ: Hãy cho ba trầm tư! Hãy cho anh trầm tư chốc nữa! Chỉ một mình Ca Dao chờ anh. Cúc Tần và Bông Trang, mỗi người một hướng. Cả hai vẫy tay gọi anh. Người nữ nào sẽ nuôi dạy Ca Dao lớn bổng với ngọn bút trên tay?
Bác Mười Long đứng ở thềm nhà, nhìn anh. Vẫn nhìn ngã ba, Niên nói sau phút choáng váng: Tác phẩm của tôi, ấy là con đường tôi chọn lựa lâu rồi! Con đường tôi chọn lựa, lát bằng những trang sách của đời tôi, những trang sách nhỏ bé mang khát vọng vĩnh cửu. Ai sẽ cùng tôi đi trên con đường riêng đó? Ai sẽ cùng tôi nuôi dạy con gái tôi, và cùng tôi đi trên con đường đó đến trọn đời? Tôi có quyền hỏi vậy không? Tôi có quyền đập vỡ rồi ném Cái Nghĩa với trái tim đã nung đỏ thành thỏi sắt vào sọt rác? Con đường của gã đàn ông làm nhà văn mãi mãi là con đường lẻ loi, rất riêng, dẫu đi cùng với ai đi nữa! - Niên nói một mình anh nghe, bởi tiếng nói ở sau vầng trán đang nhíu lại của chính anh. Niên muốn nói to lên.
Trước khung cửa mở, anh đứng sững, anh hoảng hốt. Niên vẫn ngỡ tâm trạng anh là trang viết đang bùng lên với thủ pháp ảo hóa. Cơn lốc cuốn bao trang viết bay lên như đàn chim vỗ cánh.
Không biết từ nẻo đường nào, nhà thơ Trần Nguyễn Phan, người bạn đồng hương của Niên, gã đàn ông thuở nhỏ hay vẽ chân dung mình trên cát trắng quê nhà với hai ngọn bút, bút thơ và bút tiểu thuyết, dắt trên hai vành tai, kẻ đã dẫn Niên tới Lá Xanh lần đầu tiên, đang lững thững bước bên cạnh vợ là Thi Phú. Cả hai vợ chồng đến gần anh. Rồi Thạch Na và Biển, rồi Lựu Lí và Điệp, rồi Hòa Bình và Bảo, rồi Nụ Tầm Xuân và Nha, cả vợ chồng Thùy Mị ở Úc về, cả vợ chồng Tân, cả vợ chồng Đông, cả cô Quỳnh - ông Chí, cả cô Sông Phố nữa, với bao người thân quen khác, cũng từ những con đường riêng khác, bước tới gần anh. Cảo Thơm nắm một tay anh. Trần Nguyễn Phan bắt tay kia, cười thật tươi, nói giọng Quảng Trị, âm sắc y hệt như Niên, với gương mặt không khác Niên:
- Mình đã viết xong cuốn tiểu thuyết ''Có một nơi lá mãi xanh'' về bi kịch của Ca Dao, Bông Trang, Cúc Tần và chính ông, Phan Cát Niên! Mình viết bằng cách riêng của mình, chắc khác hẳn với những gì ông viết về Lá Xanh, về gia đình ông. Khác hẳn mười mươi. Dẫu mình chưa biết ông sẽ viết gì.
Niên há miệng ngạc nhiên. Đôi môi anh mở ra như một con số không. Đôi môi ấy khép lại như một chiếc lá non màu nâu mới trổ, như một chiếc lá già đã rụng, trên gương mặt ngơ ngác của Niên. Đấy là chân dung một gã nhà văn thơ mộng.
Trần Nguyễn Phan lại nói như kẻ đang làm thơ với thi pháp ảo hóa trong lúc mọi người, có cả bác Mười Long nữa, đang đứng quanh Niên với những nụ cười:
- Lá non nâu, rồi sẽ xanh thêm năm mươi tám mùa lá xanh, Cúc Tần của Niên, xanh tới vĩnh cửu. Lá khô rụng phải chờ thành đất. Trước khi thành đất, lá khô sẽ được ấp ủ trong cuốn sổ nhật kí của Bông Trang và cô bé Ca Dao. Sau khi thành đất rồi, lá khô lại thành lá non, lá xanh trên cành. Cũng như Lá Xanh, Bông Trang lẫn Ca Dao sẽ vĩnh cửu với cõi người ta này - Trần Nguyễn Phan nói bằng ẩn dụ và tiếp - Tôi vớ vẩn chăng?
Trước khung cửa mở của căn nhà thuê, Niên vẫn ngỡ tâm trạng anh là trang viết đang bùng lên với thủ pháp ảo hóa.
Niên lặng lẽ một mình bước vào nhà. Bật đèn. Mấy ngọn đèn ống sáng trắng. Niên lặng lẽ dắt xe vào. Trên bàn, sau những kệ sách báo cũ: Một lá đơn li hôn đã có chữ kí của Bông Trang! Niên nghĩ: Tình và Nghĩa, hai chiếc lá vĩnh cửu ấy mãi mãi xanh, không bao giờ khô héo, rơi rụng. Biết đâu, tay nhà thơ vớ vẩn Trần Nguyễn Phan đã viết xong ''Có Một Nơi Lá Mãi Xanh'' thật. Phút ảo hóa của tâm trạng đôi lần ngẫu nhiên đúng với thực tế diễn ra. Niên mong Phan đừng lố bịch hóa bằng đề cao hay biếm họa!
Dẫu sao, Niên chỉ dám khát vọng vĩnh cửu cho Tình - Nghĩa. Và cho dù thế nào, tâm hồn anh, trang viết anh cũng không bao giờ là chiếc lá khô úa tàn. Phan vớ vẩn thật!
Niên ngồi lặng lẽ một mình. Anh nghĩ phải tìm cho được Bông Trang và Ca Dao. Căn nhà này không thể thiếu hai người thân yêu ấy. Niên sực nhớ một khúc thơ Trần Nguyễn Phan hôm nào đã ngẫu hứng khi ngồi với anh ở Lá Xanh. Hôm ấy, có lẽ hơn một năm rồi, Phan đọc khẽ, như thể Niên soi gương để đọc:
... màu xanh của đất phương nam
màu xanh nở ra đóa Bông Trang đỏ thắm
dân dã và hiền hòa
màu xanh trổ lên búp Ca Dao trong sáng
ngọt lành và trẻ thơ
màu xanh đơm hoa Cúc Tần tím ngát
sâu thẳm và yêu thương
màu xanh mở rộng bầu trời Hòa Bình
xanh xanh mênh mang
trữ tình và hồn hậu
màu xanh sinh nên Cảo Thơm tinh khôi
giấy trắng
bay bổng và hồn nhiên...
- Còn ông và mình? - Niên hỏi, cười mỉm.
Phan cười xòa:
- Ông và Trần Nguyễn Phan này là hai con đười ươi yêu đời một cách buồn bã, thường hay nhe răng cười đùa!
Bây giờ, Niên ngồi như thể đang nhớ lại!
Căn nhà, dẫu sao cũng khá êm đềm, đầm ấm, bỗng hoang vắng đến nẫu người. Niên thấy mình là con chuột chù giữa đống rác rưởi sách báo cũ. Chẳng lẽ nỗi ân hận đã khiến Niên tự biếm họa hình ảnh chính anh như thế trong đầu anh? Ồ, hai con đười ươi hóa thân từ một con chuột chù!
Niên lại giật mình. Sóng đôi đến Lá Xanh, Phan chỉ có ý định giới thiệu cho anh những người bạn văn chương. Chắc Phan cũng không ngờ cơ sự xảy ra và bế tắc đến vậy. Ơ hay, Phan biết gì về chuyện anh mà viết! , đó là phút ảo hóa của tâm trạng, ảo hóa thôi! Nhưng vậy cũng hay. Phan sẽ viết tốt hơn Niên chuyện xé lòng này. Niên dự định sẽ kể hết cho Phan nghe, kể tất cả. Biết đâu, Phan sẽ giúp anh một hướng giải quyết, không phải là ảo hóa vớ vẩn, không phải lạm dụng lòng cao thượng của Bông Trang!... Và câu chuyện đành dừng lại ở chỗ phải dừng!
Vâng. Đúng thế. Trần Nguyễn Phan cứ viết theo cách của anh ta, Phan Cát Niên cứ viết theo cách của mình. Niên bỗng ý thức rõ anh đang đau xé người trong trạng thái phân thân! Bất giác, Niên nhìn vào tấm kính soi trên bàn. Gương mặt Phan trong kính đang nhìn Niên. Hai anh em sinh đôi, chứ không phải hai người bạn đồng hương, đang nhìn nhau. Không. Cũng không phải vậy. Đó là hai mặt của một cái tôi đang nhìn nhau với tâm trạng rối bời, ảo hóa. Bởi Niên (cũng chính là Phan) muốn vừa sống với Bông Trang (Thi Phú), vừa yêu Cúc Tần như một người vợ thứ hai, ít ra cũng như một người tình trăm năm.
Bỗng Niên (cũng chính là Trần Nguyễn Phan) thấy Ca Dao lúc này đang nắm tay mẹ, đăm đăm nhìn anh, lắc đầu buồn bã. Những cái lắc đầu của Ca Dao làm anh bừng tỉnh. Đúng rồi, thế là êm ấm rồi, quên Thiên Đường đi. Vấn đề là cái đỉnh văn chương anh phải miệt mài leo dốc đến cuối đời.
Niên bừng tỉnh, nhìn ra con hẻm rộng trước mặt nhà tiếp giáp với đường phố thành một ngã ba rực rỡ nắng. Niên quên ngày đã trưa rồi, anh vẫn chưa có hạt cơm nào.




PHẦN NGOÀI TRUYỆN


1



Người đàn ông bừng tỉnh. Bây giờ, anh trở lại với gương mặt vốn có, chiếc kính cận trên sóng mũi thẳng, làn da không ngăm ngăm đen, bộ ria mép đã có dăm sợi bạc. Anh đứng dậy, vẫn vóc dáng cũ của mình, tầm thước, một mét sáu mươi hai phân. Anh mỉm cười, không còn thấy mình đang ngồi giữa các kệ sách cũ, vốn rất cần thiết cho đời, trong một cửa hàng với bốn ngọn đèn bốn góc, hắt ra bốn phía bốn chiếc bóng như cầu thủ trên sân cỏ, mang bốn cái tên khác nhau: Nguyễn Văn Phần, Phan Cát Niên, Trần Nguyễn Phan, và cả Nguyễn ''Tú Uyên'' nữa. Tất nhiên, người đàn ông ấy không phải là một tính cách đa ngã. Một chia ra bốn, bốn chỉ là một. Duy nhất.
Người đàn ông tuổi Khỉ, đã sống ở đời bốn mươi ba năm kể cả chín tháng mười ngày trong bụng mẹ, bỗng bừng tỉnh cuối giấc mơ đã trải dài hơn hai trăm trang sách, anh đã hí hoáy, say đắm viết, và đem xuất bản. Những nhân vật của anh, Cúc Tần, Bông Trang, Ca Dao, Hòa Bình, cả Niên, Phần, cô Sông Phố, ông Chí nữa, với nhiều cái tên khác nữa, đã rời khỏi trí tưởng tượng của anh. Cũng không có tiệm sách cũ với Lá Xanh nào cả. Như Bờm, Thầy Đồ, Cuội, Từ Thức! Như cõi cười và xứ tiên!
Người đàn ông trở lại với chính mình, với trái tim đỏ thắm khát vọng văn chương, ngồi trong phòng viết của chính anh, đang đọc lại cuốn tiểu thuyết anh mê mải viết, nay đã thành sách in: Có một nơi lá mãi xanh. Ngẫm nghĩ, anh thấy bốn cái bóng dẫu sao cũng chỉ là bốn cái bóng. Anh mỉm cười, và bật cười: Sao mình tưởng tượng ra nhiều cô gái đẹp yêu mình đến thế! Thật hài hước những mộng mơ khởi từ bi đát, cái bi đát của trái tim đa cảm nhưng chung thủy trong ngực anh.


2


Người đàn ông ngắm nghía bìa sách, lại ngẫm nghĩ. Vừa cảm động vừa khoái trá, anh ngâm nga điệu hát nói, phỏng theo Tú Xương, nhà nho bất phùng thời, nhưng là một thi sĩ đả kích sâu sắc rất phùng thời:
viết tiểu thuyết đưa ngay vợ đọc
hỏi mẹ mày rằng dốt hay hay?
thưa chàng: gay thật là gay…
Tiếng cười khúc khích khiến anh giật mình. Anh quay lại nắm lấy bàn tay thân yêu. Không phải đang cầm chiếc hộp đựng những Viên Phấn Vàng, bàn tay ấy sáng bừng lên "Có một nơi lá mãi xanh" chưa ráo mực in. Anh biết cô đã đọc rất kĩ từ khi còn là bản thảo, và đã cẩn trọng chữa bản xếp chữ giúp chồng.
- Sao không ''viết tiểu thuyết đưa ngay vợ... đốt'' cho khớp với vần lưng câu dưới! - Thi Phú mỉa mai trong tiếng cười dòn - Anh viết cuốn tiểu thuyết tự trào này cũng hay đấy chứ nhỉ, thưa anh Cử...i Trần! Càng đọc càng yêu sự bội bạc của anh! - cô vờ đay nghiến.
Người đàn ông cười ha hả với vợ:
- Anh đã viết để phơi trần tất cả thằng Trần là anh! Tập cú một câu hát nói của Chu Mạnh Trinh, cái ông nhà thơ xu thời dù rất mực tài hoa ấy, rằng em là ''Bầu Trời, cảnh Bụt'' rất trần thế, rất yêu dấu của anh...
Vợ anh nguýt mắt. Cuối cái nguýt đáng yêu là một nụ cười tươi cho anh, một chiếc hôn ngọt cho sách. Cô biết tất cả chỉ là hư cấu nghệ thuật.
- Anh cần sống nhiều, sống sâu: Trải và nghiệm. Trải để nghiệm - Thi Phú nói, mắt bỗng rưng rưng. Ánh cười trong đôi mắt cô long lanh, hoen ướt.
Người đàn ông áp hai lòng bàn tay vào đôi bầu má trắng mịn của vợ, nhìn vào mắt cô, bỗng thấy bóng mình và Thi Phú nhập làm một trên vách tường nhà. Anh ngẫu hứng chữa bài thơ đã viết từ lâu:
... Lá Xanh chỉ bắt đầu từ trái tim em
cho anh vượt lên anh
để cùng em biến thiên
thành nhiều gương mặt khác
cõi Thi Phú nắng hồng:
Bông Trang đỏ tươi là Cúc Tần tím ngát
ta cúi xuống vì thơ, bay lên cùng thơ...

Viết xong lúc hai mươi mốt giờ
bốn mươi phút, ngày hai mươi chín
tháng tư năm mậu dần (24.05.1998)
tại TP.HCM.
Sửa chữa, bổ sung đến ngày: 04.6.98
Trần Xuân An

Chú thích:

(1) La Rochefoucauld.
(2) Tác phẩm của Khái Hưng. Nội dung:Chỉ yêu nhau trong tâm hồn...
(3) El Nino (En Ni-nô).
(4) Vở kịch ”Roméo – Juliette” của Shakespeare.
(5) ”Titanic”, bộ phim được giải Oscar 1998.
(6) Phạm Thái, nhà thơ thời Tây Sơn, và người yêu của ông. Truyện thơ có nhiều yếu tố tự thuật của Phạm Thái (kể về chuyện tình của tác giả và Trương Quỳnh Như).
(7) Charles Chaplin.
(8) Vở chèo cổ “Kim Nham” .
(9) “Werthers” của Goethe; “Anna Karénina” của L. Tolstoi; “Mme Bovary”của Flaubert.
(10) “Nhật kí Anne France” . Tác giả là một cô bé Do Thái.
(11) Xem chú thích ở chương bảy.
(12) Ống bóc: một loại súng đồ chơi, có thể liên thanh, bằng tre hóp.
(13) “Hamlet” - Shakespeare. J. P. Sartre, A. Camus.
(14) Cao Bá Quát.
(15) “Huyền thoại Sisyphe” , tác phẩm của A. Camus.
(16) Nhạc và lời của Nguyễn Văn Hiên.
(17) Chúng tôi ở đây!
(18) Tác phẩm có nhiều đề xuất mới mẻ của Ô-vét-x-kin.
(19) Karaoke: máy băng ca từ.
(20) “Bích Câu kì ngộ”, tác phẩm tiểu thuyết bằng thơ lục bát của nhà thơ Vũ Quốc Trân, phỏng theo tiểu thuyết văn xuôi của Đặng Trần Côn (Đoàn Thị Điểm?) (?).
(21) “Kiếm Sống”, “Những Trường Đại Học Của Tôi”, tác phẩm của Mác-xim Go-r-ki.
(22) Jordan, nhân vật của Hemingway.
(23) Robinson Crusoe của Daniel Defoe.
(24) Quan niệm sáng tác của Honoré de Balzac và Lỗ Tấn.
(25) Franz Schubert.


ĐÔI KHI

tặng Thi Phú với lòng quý trọng


đôi khi thơ tình của anh...
có bài em chưa tìm đọc
anh vẫn thấy trên màu đen mái tóc
cơ hồ một thoáng mây buồn?

hay em đã cảm thông rồi, em yêu thương?
người làm thơ phải chăng vậy đó
dù đánh giặc giảng bài đi cày đẵn gỗ
dù tuổi xanh tuổi vàng vẫn là người tình

sao em không bảo anh còn lênh đênh?
sao chẳng ném những bài thơ kia ra bùn
hay vào lửa?
dường như trong em cũng chia thành hai nửa
càng cúi xuống vì thơ càng bay lên vì thơ?

sao em không nghi ngờ anh bao giờ?
hay chẳng ghen với cái bóng mơ hồ,
cái vô hình của gió
dù anh hạnh phúc trong thơ
dù trong thơ anh đau khổ
em hiểu giữa đời thực này, ngoài em,
còn ai đâu

từ khi ta bước vào đời nhau
thi thoảng có đôi bài thơ tình như thế
để rồi bồi hồi phân vân quá thể
có phải anh vẫn là anh nhưng không
chỉ là mình?

hay cũng chỉ bắt đầu từ em
cho anh vượt lên anh
để cùng em biến thiên với nhiều
gương mặt khác?
cho anh ngỡ lòng mình bay lạc
để cuối cùng lại gặp chính em?

1990




XANH TÌNH, XANH NGHĨA
VÀ NIỀM VUI SÁNG TẠO
(bạt)
INRASARA

Khát vọng sáng tạo đẩy kẻ sáng tạo rơi lạc vào một thế giới mộng tưởng và ảo tưởng nhưng thực hơn cả thế giới thực - một thế giới không còn bóng dáng của lối mòn nhợt nhạt mà đầy tràn ánh sáng sáng tạo - dù kẻ sáng tạo phải đánh đổi cuộc đời cho í hướng, dự phóng cao vời, căng phồng viễn tượng đó.
Ở ”Có một nơi lá mãi xanh”, nhân vật Niên cũng trải nghiệm con đường khai phá mà bất kì kẻ sáng tạo nào cũng một lần bước qua. Nhưng không như những ai khác ở Phương Tây, sự va chạm giữa thực và mộng, đóng khung và bung phá, phi cá tính và cá tính... là căng thẳng không chịu đựng nổi để dẫn đến sự đổ vỡ không thể tránh hay hậu quả khôn lường. Ở Niên có cái mực thước của trí tuệ Phương Đông.
Từ một Nguyễn Văn Phần, anh giáo dạy văn (biểu trưng cho quy phạm) đến một Phan Cát Niên, nhà văn (biểu trưng cho cá tính sáng tạo) là cả một bước chuyển tư tưởng mang tính quyết định mà trận ''đấu tố'' thời bao cấp chỉ như giọt nước cuối cùng làm tràn li.
Cũng cần nhìn động thái tự đánh mất mình hay thay đổi họ tên của nhân vật Niên là một biểu trưng nghệ thuật ngang bằng hành vi chịu đứng đằng sau kẻ sáng tạo của người dạy văn ở buổi đầu của anh.
Trước biến thể thành con sư tử gầm thét giữa sa mạc, con lạc đà của Nietzsche phải mang chở tất cả gánh nặng của quá khứ - chịu đựng và cưu mang cho đến kì khai nở cuộc biến thể thứ hai ấy. Để sau cùng, ''Nietzsche trở thành một triết gia vô thần, duy í chí, ''siêu nhân'' của giai cấp tư sản, một cây bút triết học phản động, tiền bối của chủ nghĩa phát-xít''. Với Niên, sau cùng, anh trở thành trẻ thơ vi vu ca hát ''và đồng thời cũng tích cực dấn thân vì tình yêu Tổ Quốc, chủ nghĩa xã hội dân chủ và cởi mở, vì tình yêu con người, cuộc sống trần gian'' (*).
Ở ”Có một nơi lá mãi xanh”, í hướng sáng tạo đậm nét nhất qua nhân vật Niên. Niên theo đuổi Cúc Tần như theo đuổi Cái Đẹp, cái đẹp lung linh mờ ảo trước mặt, nhưng thật khó nắm bắt, nhưng luôn luôn lôi cuốn kẻ sáng tạo dấn bước xa hơn nữa trên con đường lao động nghệ thuật khổ ải, hiểm nguy và hoan lạc.
Tất nhiên, cảm nhận một nghệ phẩm cũng là một cách sáng tạo lại nghệ phẩm ấy theo chủ quan người đọc.
Bởi thế, ta vẫn cảm thấy tiếc rẻ khi gấp sách lại, mặc dù vẫn hi vọng - hi vọng có một nơi lá mãi xanh, ''xanh Tình, xanh Nghĩa'', thắp sáng khát vọng sáng tạo của Trần Xuân An.

Sài Gòn, 23.6.1998
INRASARA.

(*) Những dòng in nghiêng là ý kiến của T.X.A., khi người viết bài này (Inrasara) trao đổi với tác giả.

Tác giả giữ bản quyền
từng chữ, từng ý tưởng của mình.
Trân trọng và thành thật biết ơn.


Xin tìm xem
tất cả các tác phẩm khác của tác giả.


Nhà Xuất bản
H Ộ I N H À V Ă N

2003


Nhiếp ảnh chân dung:
NGUYỄN SÔNG BA


Ghi chú về tác giả:
Trần Xuân An
Sinh ngày 10. 11. 1956 tại Huế;
Nhân tộc: Kinh (Việt Nam);
Quê gốc: Quảng Trị;
Tốt nghiệp khoa ngữ văn Việt ĐHSP. Huế (1974 – 1978);
Dạy học tại Lâm Đồng, 1978 – 1983;
Hiện nay, chuyên sáng tác, nghiên cứu
(Hội viên Hội Nhà văn TP. HCM.).

1971, cùng bạn bè chủ trương tập san Đất Vàng, trong giới học sinh ở Tam Kỳ (Quảng Nam – Đà Nẵng), với bút hiệu Huyên Đình (Người Mẹ).
1973, “Tiếng chuông xưa” , bài thơ lãng mạn đầu tiên in trên Tuổi Ngọc.
1975, được tặng thưởng “Một trong mười bài thơ hay nhất trong năm” của báo Văn nghệ Giải phóng.
1991, giải Sáng tạo trẻ, Hội VHNT. Quảng Trị.

DANH MỤC
TÁC PHẨM, SOẠN PHẨM, BIÊN KHẢO
CỦA TÁC GIẢ
(tính đến 2005)

Tác phẩm đã xuất bản và đã đăng kí bản quyền tại Cục bản quyền tác giả văn học nghệ thuật Việt Nam:

1. Nắng và mưa, thơ, Hội VHNT. Quảng Trị, 1991.
http://www.giaodiem.com tháng 7-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/705_index.htm
2. Hát chiêu hồn mình, thơ, Nxb. Đồng Nai, 1992.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuananthitap2.blogspot.com/
3. Tôi vẫn ở trên đường, thơ, Nxb. Văn Nghệ Tp. HCM., 1993.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuananthitap3.blogspot.com/
4. Lặng lẽ ở phố, thơ, Nxb. Trẻ, 1995.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuanantthitap4.blogspot.com/
5. Kẻ bị ném vào bão, thơ, Nxb. Trẻ, 1995.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuananthitap5.blogspot.com/
6. Hát với đời ơi thương mến, thơ, Nxb. Trẻ, 1996.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuananthitap6.blogspot.com/
7. Quê nhà yêu dấu, trường ca thơ, Nxb. Văn Nghệ Tp. HCM., 1998.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuanantruongcatho7.blogspot.com/
8. Có một nơi lá mãi xanh, tiểu thuyết, Nxb. Hội Nhà văn, 1999.
http://www.giaodiem.com tháng 7-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/705_index.htm
9. Ngôi trường tháng giêng, tiểu thuyết, 1998, Nxb. Thanh Niên, 2003.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuananngoitruongthgieng.blogspot.com/
10. Sen đỏ, bài thơ hoà bình, tiểu thuyết, 1999, Nxb. Thanh Niên, 2003.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuanansendobthhbinh.blogspot.com/
11. Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), truyện – sử kí – khảo cứu tư liệu lịch sử, trọn bộ 4 tập, 2002 – 2003; Nxb. Văn Nghệ TP. HCM.
http://www.giaodiem.com tháng 11-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_IV05/1105_index.htm
12. Ngẫu hứng đọc thơ, phê bình thơ, 2003; NXB. Văn Nghệ TP. HCM., 2005
http://www.giaodiem.com tháng 7-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/705_index.htm

Tác phẩm đã hoàn tất bản thảo:

13. Mùa hè bên sông (Nỗi đau hậu chiến), tiểu thuyết, 1997; hai bản đã sửa chữa và bổ sung, 2001 (lần hai) và 2003 (lần ba).
Website Giao Điểm:
http://www.giaodiem.com tháng 6-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/605_index.htm
14. Thơ những mùa hương, thơ.
Blogger tháng 11-2005
http://tranxuanantthitap9.blogspot.com/
http://tranxuananthitap9.blogspot.com/
15. Giọt mực, cánh đồng và vở kịch điên, thơ.
http://www.giaodiem.com tháng 9-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/905_index.htm
16. Nước mắt có vị ngọt, tập truyện ngắn, 1999.
http://www.giaodiem.com tháng 10-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_IV05/1005_index.htm

Soạn phẩm biên khảo đã hoàn tất bản thảo:

17. Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), thơ – Vài nét về con người, tâm hồn và tư tưởng (biên soạn – nghiên cứu, phản bác, và tập hợp một số bản dịch, bài khảo luận văn học và sử học về NVT.), 2000 & 2003.
http://www.giaodiem.com tháng 8-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/805_index.htm
18. Tiểu sử biên niên Kì Vĩ phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường – “kẻ thù lớn nhất của chủ nghĩa thực dân Pháp” (từ Đại Nam thực lục, rút gọn), dạng niên biểu, sách dẫn chi tiết, phần I, 2001.
19. Những trang Đại Nam thực lục về Kì Vĩ phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886) và các sự kiện thời kì đầu chống thực dân Pháp… (Quốc sử quán triều Nguyễn, Tổ Phiên dịch Viện Sử học VN.), chọn lọc, phần II, 2001.
20. Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), “những người trung nghĩa từ xưa, tưởng không hơn được”, khảo luận và phê bình sử học, 2002 & 2003. Website Giao Điểm:
http://www.giaodiem.com
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/505_index.htm
21. Suy nghĩ về một số vấn đề trong lịch sử cổ đại nước ta, khảo luận, 7.2004.
http://www.giaodiem.com tháng 9-2005
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/905_index.htm

Địa chỉ:
71B Phạm Văn Hai,
Phường 3, quận Tân Bình
(cửa hiệu PHAN HUYÊN)
TP. HCM.
ĐT.: 08.8453955
& 0908 803 908
Email: tranxuanan_vn@yahoo.com


TRÂN TRỌNG KÍNH MỜI TRUY CẬP THÊM
CÁC ĐỊA CHỈ WEBs / BLOGs
(bấm vào các đường LINKs sau đây):

I. THƠ : _________________________
________________________________________________

http://tranxuanantthitap1.blogspot.com/
http://tranxuananthitap2.blogspot.com/
http://tranxuananthitap3.blogspot.com/
http://tranxuanantthitap4.blogspot.com/
http://tranxuananthitap5.blogspot.com/
http://tranxuananthitap6.blogspot.com/
http://tranxuanantruongcatho7.blogspot.com/
http://tranxuananthitap9.blogspot.com/
http://tranxuanantthitap9.blogspot.com/

II. TIỂU THUYẾT : _________________
________________________________________________

http://tranxuananngoitruongthgieng.blogspot.com/
http://tranxuanansendobthhbinh.blogspot.com/
http://tranxuanancmnlamaixanh.blogspot.com/
http://tranxuanancmnlamaix2.blogspot.com/

III. PHÊ BÌNH – TIỂU LUẬN : ________
________________________________________________

http://tacphamtranxuanangiaodiem.blogspot.com/
http://tranxuanantieuluan.blogspot.com/
http://tranxuanantieuluan9b.blogspot.com/
http://tranxuananbinhtho.blogspot.com/

IV. TRUYỆN – SỬ KÍ –
KHẢO CỨU TƯ LIỆU LỊCH SỬ : ____________
________________________________________________

http://tranxuananpcdtnvt1a.blogspot.com/
http://tranxuananpcdtnvt2a.blogspot.com/
http://tranxuananpcdtnvt2b.blogspot.com/
http://tranxuananpcdtnvt3a.blogspot.com/
http://tranxuananpcdtnvt3b.blogspot.com/
http://tranxuananpcdtnvt4a.blogspot.com/
http://tranxuananpcdtnvt4b.blogspot.com/
http://tranxuananpcdtnvt4c.blogspot.com/

V. TRANG PHỤ : PHẢN HỒI : ĐỒNG CẢM – TRAO ĐỔI – LÀM RÕ & ĐÍNH CHÍNH _____________
_________________________________________

http://tranxuanan-trphu.blogspot.com/



HOẶC CÓ THỂ BẤM VÀO DÒNG CHỮ
VIEW MY COMPLETE PROFILE
Ở BẢNG ABOUT ME
ĐỂ TỪ NHỮNG ĐƯỜNG LINKs TẠI ĐÓ,
ĐỌC NHỮNG TÁC PHẨM KHÁC CỦA TÁC GIẢ
TRÊN WEBs / BLOGGER.


NGOÀI RA, CÓ THỂ TRUY CẬP THÊM
CÁC TÁC PHẨM SÁNG TÁC, KHẢO LUẬN, BIÊN SOẠN
CỦA TÁC GIẢ
TRÊN TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ GIAO ĐIỂM
(xin bấm vào các đường LINKs sau đây):

http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/505_index.htm
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/605_index.htm
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/705_index.htm
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/805_index.htm
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_III05/905_index.htm
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_IV05/1005_index.htm
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_IV05/1105_index.htm
http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_IV05/1205_index.htm

http://www.giaodiem.com/mluc/mluc_IV05/1105_txa-ky-content.htm


Trân trọng và cảm ơn.
Tác giả,
Trần Xuân An